Quản lý quỹ nhà biệt thự, chung cư cũ ở Hà Nội: Còn nhiều việc phải làm

Chuyển biến chưa rõ nét

Giai đoạn 2008-2014, HĐND TP Hà Nội đã ban hành 4 nghị quyết nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, sử dụng biệt thự, cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ xuống cấp, cải tạo, phục hồi nhà cổ, biệt thự cũ và các công trình kiến trúc khác xây dựng trước năm 1954. UBND thành phố cũng đã lập danh mục 1.253 nhà biệt thự xây dựng trước năm 1954, phân loại thành các nhóm 1, 2, 3 để quản lý theo quy chế (theo Nghị quyết số 17/2013/NQ-HĐND của HĐND thành phố); đã tổ chức kiểm định chất lượng 42 chung cư hư hỏng, xuống cấp đặc biệt nghiêm trọng và tiếp tục có kế hoạch bố trí kinh phí để kiểm định 137 công trình. Đến nay, thành phố đã thực hiện phá dỡ 11 nhà chung cư cũ để xây dựng lại và cơ bản xử lý xong các nhà chung cư cũ nguy hiểm cấp độ D.

Thực tế giám sát của Ban Pháp chế cũng ghi nhận, sau khi có Nghị quyết của HĐND thành phố, tình trạng vi phạm cấp phép, phá dỡ, cải tạo, xây dựng đối với nhà biệt thự, công trình kiến trúc trước năm 1954 đã dần được kiểm soát. Trong đó, năm 2015, thực hiện kết luận chất vấn của HĐND thành phố, UBND thành phố đã chỉ đạo Thanh tra thành phố thực hiện thanh tra toàn diện việc tham mưu, đề xuất xác định 312 biệt thự đưa ra ngoài danh sách quản lý. Sở Xây dựng đã chủ trì cùng các sở, quận thực hiện việc đánh giá, phân loại đối với 22 biệt thự, đồng thời đề xuất phân loại đối với 92 biệt thự để quản lý theo kết luận của Thanh tra thành phố. Thanh tra thành phố đã thực hiện thanh tra trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc phá dỡ, cấp phép xây dựng các nhà biệt thự nhà nước, nhà biệt thự đan xen sở hữu nhà nước và tư nhân sau khi Thủ tướng Chính phủ và UBND thành phố yêu cầu dừng cấp phép xây dựng, phá dỡ biệt thự…

Tuy nhiên, dù có nhiều cố gắng nhưng vẫn còn hạn chế trong quản lý quỹ nhà biệt thự, đó là chưa lập danh mục nhà cổ, biệt thự cũ có giá trị đặc biệt và các công trình kiến trúc xây dựng trước năm 1954 đã xuống cấp thuộc diện nhà nguy hiểm, để từ đó lập phương án di chuyển các tổ chức, cá nhân để xây dựng, cải tạo, phục hồi, bảo trì theo Nghị quyết số 24/2013/NQ-HĐND ngày 4-12-2013. Cùng với đó, thành phố cũng chưa thực hiện được việc nghiên cứu thí điểm dùng ngân sách nhà nước mua lại của các chủ sử dụng đan xen với trụ sở cơ quan, nhà biệt thự có giá trị tiêu biểu về kiến trúc, nghệ thuật, văn hóa gắn với lịch sử Thủ đô, đất nước đã xuống cấp để bảo tồn, tôn tạo lại nguyên trạng ban đầu theo tinh thần Nghị quyết số 02/2014/NQ-HĐND ngày 9-7-2014 của HĐND thành phố.

Cần sớm lập danh mục bảo tồn, tôn tạo

Theo Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Hoài Nam, hiện nay, nhiều biệt thự, công trình kiến trúc trước năm 1954 ở cả 3 nhóm, nhất là nhóm 3, bị cơi nới, nhưng không được ngăn chặn, xử lý kịp thời, triệt để. Thời gian qua, mặc dù Thủ tướng Chính phủ, UBND thành phố đã có chỉ đạo dừng việc cấp phép xây dựng, phá dỡ biệt thự, nhưng Sở Xây dựng và UBND một số quận không thực hiện nghiêm túc, đã cấp phép xây dựng để phá dỡ, xây dựng công trình mới ở 25 biệt thự cũ. Ngoài ra, công tác quản lý theo dõi lĩnh vực này còn thiếu chặt chẽ.

Trong 63 biệt thự đã tự phá dỡ, xây mới, hiện cơ quan quản lý không có hồ sơ, không xác định được thời điểm xây dựng; 19 biệt thự báo cáo là biến dạng hoàn toàn và xuống cấp nghiêm trọng nhưng không có hồ sơ đánh giá, thẩm định chất lượng; 2 biệt thự báo cáo không tìm thấy nhưng thực tế đã tìm thấy; 48 biệt thự báo cáo đã phá dỡ, xây mới nhưng trên thực tế vẫn còn 16 biệt thự, 35 biệt thự chỉ sửa chữa, cơi nới, nâng tầng; 45 nhà báo cáo không phải là biệt thự thì thực tế có 8 nhà là biệt thự.

Nắm bắt từ cuộc giám sát cho thấy, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên có cả khách quan và chủ quan. Trong đó, chủ quan là do việc quản lý, khai thác sử dụng quỹ nhà biệt thự trên địa bàn của Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội thiếu chặt chẽ, để xảy ra nhiều vi phạm. Cùng với đó, sự phối hợp giữa lực lượng Thanh tra xây dựng với chính quyền cơ sở chưa hiệu quả, chưa xử lý kiên quyết, kịp thời các vi phạm…

Từ thực tế qua đợt giám sát, Ban Pháp chế HĐND TP Hà Nội đã kiến nghị, UBND thành phố cần tiếp tục thẩm định, lập danh mục các nhà biệt thự. Bên cạnh đó, thành phố cũng nên sớm nghiên cứu thí điểm việc dùng ngân sách nhà nước hoặc giao Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội mua lại của các chủ sử dụng đan xen với trụ sở cơ quan, nhà biệt thự có giá trị tiêu biểu về kiến trúc, nghệ thuật, văn hóa gắn với lịch sử Thủ đô, đất nước đã xuống cấp để bảo tồn, tôn tạo lại theo nguyên trạng ban đầu… Công tác quản lý, kiểm tra cần được tăng cường gắn với xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, nhất là đối với trường hợp tự phá dỡ, làm biến dạng, xây dựng mới nhà biệt thự không đúng quy định và các công trình cơi nới, lấn chiếm, xây dựng trái phép đang tồn tại trong khuôn viên biệt thự thuộc danh mục quản lý…