Từ “Tiếng kèn địch vận” đến “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”

Ca khúc mới nhất của ông là "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên", sáng tác theo ý thơ Tố Hữu, đã được Tổng cục Chính trị - Quân đội nhân dân Việt Nam chọn biểu diễn trong dịp kỷ niệm 60 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Phóng viên Báo Hànộimới có cuộc trò chuyện cùng vị tướng - nhạc sĩ Đỗ Văn Phúc.

- Thưa ông, cơ duyên nào đưa ông trở thành người thổi kèn địch vận ở chiến trường Điện Biên Phủ?

- Tình hình chiến sự lúc đó vô cùng ác liệt, 75% quân số đại đội tôi đã hy sinh, 6 cán bộ chỉ huy thì chỉ còn lại 2. Trong quãng nghỉ giữa các trận đánh, tôi đã dùng cây kèn harmonica, món quà mà người chú ruột tặng từ thời đi học, để thổi những ca khúc như "Vì nhân dân quên mình", "Chiến sĩ ca", "Làng tôi", "Qua miền Tây Bắc" nhằm cổ vũ tinh thần chiến đấu của đồng đội.

Bạn học của tôi là Chính trị viên Vũ Hoài Chương tình cờ gặp Đại đội trưởng Đội Tuyên truyền địch vận của mặt trận, đã đưa anh ấy đến gặp tôi. Lúc ấy, các anh bên địch vận đang gặp khó khăn, loa địch vận mỗi lần phát là một lần bị lính Pháp trên điểm cao C1 bắn xối xả, mất tác dụng. Thế là tôi được giao thêm nhiệm vụ thổi các bản nhạc, bao gồm cả nhạc nước ngoài, qua loa điện - xen kẽ trong buổi phát thanh. Ngay tối đầu thử nghiệm, kết quả thật tốt đẹp. Khi loa của ta vừa phát, quân Pháp bắn ra xối xả, nhưng khi giai điệu tha thiết của bài "One day" và những khúc nhạc Tây thời đó vang lên thì tiếng súng thưa thớt dần. Đêm sau và các đêm sau nữa, hiệu quả cũng tốt. Chính điều đó đã góp phần động viên bộ đội ta nhanh chóng tiêu diệt cứ điểm C1 trong ngày tổng tiến công.

Khi đó, tôi được các chiến sĩ ở mặt trận đặt cho biệt danh "Tiếng kèn địch vận". Điều đó đã thúc đẩy niềm đam mê sáng tác nhạc ở tôi sau này.

- 60 năm rồi, ông còn giữ được "chiếc kèn địch vận" ấy không?

- Tôi đã giữ nó suốt thời chinh chiến, tới tháng 5-2000 thì tặng lại cho Bảo tàng Cách mạng TP Hồ Chí Minh. Nó đã có một vị trí bên cạnh những kỷ vật Điện Biên Phủ của nhiều đồng chí, đồng đội của tôi.

- Cùng với tiếng kèn địch vận năm xưa, điều gì đã thôi thúc ông sáng tác ca khúc "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên", dựa trên ý thơ của nhà thơ Tố Hữu?

- "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên" là ca khúc tôi mới sáng tác, như một cách nhớ lại kỷ niệm của chính tôi và các đồng đội ở chiến trường Điện Biên Phủ, kỷ niệm không thể quên với Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Anh Văn của chúng tôi. Tôi lấy ý thơ của nhà thơ Tố Hữu trong bài "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên", phản ánh khí thế quyết chiến quyết thắng của quân và dân ta khi bước vào chiến dịch trên nền nhạc quân hành rộn rã: "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên. Hoan hô anh Văn. 56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt/theo phương châm đánh chắc tiến chắc. Kéo pháo vào ta lại kéo pháo ra. Trận Him Lam mở đầu thắng lợi/ba hôm sau Bản Kéo đầu hàng/ta đập tan phân khu phía Bắc, chiếm khu đông/ chia cắt sân bay/ vây hãm Mường Thanh...".

- Sau ca khúc này, ông còn dự định sáng tác nào nữa?

- Còn chứ. Tôi sẽ còn sáng tác đến khi có thể, để ngợi ca những người chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam, ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước con người Việt Nam.

- Xin cảm ơn ông!