Theo dõi Báo Hànộimới trên

Phố Hàng Bông

ANHTHU| 13/11/2006 14:17

Phố Hàng Bông dài 932 mét, nối phố Hàng Gai với phố Cửa Nam. Cái tên Hàng Bông thực ra chỉ mới có khoảng tám chục năm nay, do thực dân Pháp dùng để gọi gộp nhiều phố. Trước đó, phố này  chia ra nhiều đoạn khác nhau với những tên gọi riêng

Phố Hàng Bông dài 932 mét, nối phố Hàng Gai với phố Cửa Nam. Cái tên Hàng Bông thực ra chỉ mới có khoảng tám chục năm nay, do thực dân Pháp dùng để gọi gộp nhiều phố. Trước đó, phố nàychia ra nhiều đoạn khác nhau với những tên gọi riêng.

Đoạn đầu, ngay chỗ giáp phố Hàng Gai đến đầu phố Hàng Mành có tên là phố Hàng Hài vì thời trước ở đây sản xuất và bày bán các loại hài, hài thật phục vụ các quý ông, quý bà thì đế bằng gỗ vông, mũi bằng lụa thêu kim tuyến; hài giả để phục vụ các thánh, các mẫu ở đền miếu thì bằng giấy ngũ sắc, trang kim. Đây là phần đất thôn Kim Bát, tới giữa thế kỷ 19 thôn này hợp nhất với thôn Cổ Vũ thành ra thôn Kim Cổ. Đình Kim Cổ vốn ở số nhà 2 thờ ông tổ nghề làm gương soi. Truyền thuyết còn kể rằng ông tổ này là người phúc đức, hễ nhà nào có trẻ lạc thì ông đi tìm bằng được, do vậydân còn gọi là ông Phúc Hậu và đình còn có tên là đền Phúc Hậu. Ngoài ra ở khu vực nay là các số nhà 12-14 thì cuối thế kỷ 19 là một trường Hán học nổi tiếng gọi là trường Hàng Hài, hoặc trường ông cử Kim Cổ. Ông cử tên là Ngô Văn Dạng năm 1873 đã từng tổ chức một đội quân đánh trả quân Pháp do tên gian thương kiêm gián điệp Đuy-puy chỉ huy.

Đến thời Pháp thuộc, nghề làm hài không còn đất sống nên dân phố chuyển sang bán giấy, thay cho phố Hàng Giấy lúc này đã chuyển thành phố các nhà hát ả đào.

Nối tiếp Hàng Hài là phố Hàng Bông Đệm, từ Hàng Mành đến đầu Hàng Da, là nơi bật bông và bán các loại chăn đệm, cốt áo bông. Cũng có nhiều hiệu làm đối trướng đỏ rực cả phố (như phố Hàng Quạt ngày nay). Nét nổi bật thứ hai là đoạn này có nhiều cửa hàng ăn. Ngay đầu phố chỗ nối với Hàng Hài ở hai bên có 2 hàng của người Hoa- lúc đó gọi là cao lâu- là Quảng Sinh Long (số nhà 16) nổi tiếng về chim quay và Tụ Hưng lâu (số 23) nổi tiếng về cơm gói lá sen. Nhà hàng Phương Viên (số 38) là nơi nhiều nhà nho lui tới bàn quốc sự, đến 1930 thành khách sạn Việt Nam, một cơ sở kinh doanh và nơi liên lạc của Việt Nam Quốc dân đảng (của Nguyễn Thái Học). Số nhà 57 là khách sạn Lạc Xuân nổi tiếng về phở xào và cơm rang. Khoảng những năm 1937-1938 trên cơ sở đất đai của một xưởng in cũ (số nhà 63) người ta đã xây một khách sạn lớn tên là A-si-a (ASIA) cho người Hoa mở cao lâu loại sang, phục vụ những người Hoa sang Hà Nội tránh loạn Nhật xâm lược Trung Quốc.

Tiếp đó là đoạn phố Hàng Bông Cửa Quyền, là nơi có ngôi miếu nhỏ thờ Cô Quyền nào đó. Cạnh miếu có cây đa cũng gọi cây đa Cô Quyền hoặc cây đa Cửa Quyền. Sau ngôi miếu bị sét đánh đổ và cây đa bị đốn nhưng cái tên Cô Quyền hoặc Cửa Quyền thì để lại cho đoạn phố này.

Đó là phần đất thôn Thương Môn Đông- tức thôn Đông ở cửa kho thóc- vì trước thời Pháp thuộc ngõ Tạm Thương là nơi có kho thóc tạm thời, dân hàng tỉnh nộp thuế đổ vào đây trước khi chuyển vào kho trong thành. Đoạn phố này vẫn có những nhà bật bông, làm đối trướng, mấy nhà làm khăn mũ, mấy cửa hàng đồ điện, cắt tóc... Cuối đoạn phố bên số lẻ có mấy cửa hàng cho thuê ô tô con như các số 119, 121. Bên kia đường số 118 là nhà Mỹ Ký- bảng hiệu kẻ là Mieky- chế tác và bán các đồ kim hoàn bằng vàng giả. Song nổi nhất là giữa phố có hai ngôi đền: đền Thiên Tiên và Lầu Vọng Tiên, nay mang biển số nhà 120 và 120b.

Nối với Hàng Bông Cửa Quyền là Hàng Bông Lờ tức đoạn từ ngõ Hội Vũ tới đầu phố Cửa Nam. Gọi như vậy vì ở đây có bày bán các loại lờ, đó, chúm... là các dụng cụ đánh cá. Đây chính là phần đất thôn Yên Trung Hạ. Nay, như đã nói qua ở trên, Hàng Bông là dãy phố còn giữ được khá nhiều đình miếu cổ: đền Phúc Hậu, đình Lương Ngọc, đình Kim Hội, đền Vọng Tiên, đền Thiên Tiên, đình Đông Mỹ vv...

Đền Lương Ngọc số nhà 68A là do dân làng Lương Ngọc (nay thuộc huyện Bình Giang, Hải Dương) ra trú ngụ tại Thăng Long xây dựng lên để thờ vọng về quê. Đình Kim Hội số nhà 95, thờ Trần Hưng Đạo. Đền Thiên Tiên số nhà 120 thờ một vị Thái úy đời Lý, có thể là Lý Thường Kiệt. Đền Vọng Tiên số nhà 120B là nơi ghi dấu huyền thoại Lê Thánh Tông (1460-1497) gặp tiên. Chuyện kể rằng có một lần vua đi vãng cảnh chùa Ngọc Hồ bắt gặp một thiếu nữ xinh đẹp. Cô này đã chữa thơ cho vua. Vua cảm phục, mời lên xe loan đưa về cung. Nhưng mới đi tới cửa Đại Hưng thì cô biến mất. Vua bèn sai lập đền thờ ngay ở chỗ đó gọi là lầu Vọng Tiên. Đến đời Gia Long xây thành mới, cửa Đại Hưng và lầu này bị dỡ. Dân dời lầu về chỗ hiện nay.

Hàng Bôngthực ra còn là dãy phố gắn bó nhiều với văn hóa. Trong những năm đầu thời Pháp thuộc, thực dân đã lập ra một trong số vài trường tiểu học đầu tiên ở số nhà 145, sân chơi mở ra ngõ Hội Vũ. Cũng ở đây có nhiều nhà in chữ quốc ngữ đầu tiên của Hà Nội. Nhà in Nghiêm Hàm số 58, nhà in Phúc Vĩnh Thành số 63 (sau đổi là in Trung Bắc), sau Lê Văn Phúc tách khỏi Phúc Vĩnh Thành lập riêng nhà in ở 18 rồi sau lại về 80 Hàng Gai, nhà in Tân Dân số 93, nhà in Mạc Đình Tư số 136 (sau chuyển cho con rể là Lê Văn Tân).

Cũng ở đây tập trung nhiều hiệu sách: Cẩm Văn đường có từ đầu thế kỷ 20, số nhà 11, Tản Đà thư điếm số 58, Quốc Hoa số 41, Đông Tây số 193 vv...

Phố Hàng Bông còn có nhiều duyên với nhà báo. Từ 1913 có báo Đông Dương tạp chí ở số 63, rồi Tân Thanh tạp chí ở 26, Văn học tạp chí ở 195, đặc biệt ở 93 Hàng Bông từ 1932 đến 1945 từng là nơi ra lò rất nhiều báo chí: Tiểu thuyết thứ bảy, Phổ thông bán nguyệt san, Tao Đàn, ích Hữu, Truyền bá ...

Đối với lịch sử cách mạng, phố Hàng Bông có ngôi nhà liên quan tới những ngày đầu thành lập Đảng bộ Đảng cộng sản Đông Dương ở Hà Nội. Đó là số nhà 177, tại đây và đầu tháng 6-1930, Ban chấp hành Đảng bộ chính thức của Thành phố đã thành lập và cử ông Nguyễn Ngọc Vũ làm Bí thư Thành ủy.

Nay, Hàng Bông đã thay đổi nhiều, trở thành một phố bán nhiều chủng loại hàng hóa và người mua bán tấp nập hơn xưa.

Đạt Bách

(0) Bình luận
Đừng bỏ lỡ
Phố Hàng Bông

(*) Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Hànộimới.