(HNM) - Điều 6, chương I Dự thảo Luật Thủ đô ghi Khuê Văn Các tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội là biểu tượng Thủ đô. Lật đi lật lại vấn đề, dựa trên một biểu trưng chính thức của Thủ đô được xây dựng trên hình ảnh Khuê Văn Các, trong mối tương quan với nhiều di tích, hình tượng tiêu biểu khác của đất Thăng Long - Hà Nội và Xứ Đoài hiện nay, thật khó tìm ra một hình ảnh khác đủ sức gói ghém đặc trưng quan trọng nhất của một Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến như gác Khuê Văn.
Trước khi Khuê Văn Các được đưa vào Dự thảo Luật Thủ đô với ý nghĩa biểu tượng chính thức của Thủ đô Hà Nội, bản thuyết minh của Bộ Tư pháp có dẫn giải: Biểu tượng của Thủ đô là hình tượng đặc trưng gắn với truyền thống lịch sử, văn hóa của Hà Nội và cả dân tộc Việt Nam; thể hiện nguyện vọng, niềm tự hào của người dân Thủ đô và nhân dân cả nước về một Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại của nước Việt Nam. Vì vậy, việc quy định về biểu tượng của Thủ đô trong dự thảo Luật là cần thiết. Về hình ảnh là biểu tượng của Thủ đô, trong quá trình soạn thảo dự án Luật Thủ đô, đa số ý kiến đề nghị nên chọn hình ảnh Khuê Văn Các, biểu tượng của truyền thống hiếu học của người dân Thủ đô và cả nước.
Khuê Văn Các - Hình tượng đặc trưng gắn với truyền thống lịch sử, văn hóa của Hà Nội và cả nước. Ảnh: Nguyệt Ánh |
Ông Trần Lâm Biền, nhà nghiên cứu di sản văn hóa: Khuê Văn Các đáp ứng các tiêu chí cần có của một biểu tượng Có thể nói không có gì xứng đáng trở thành biểu tượng của Thủ đô hơn Khuê Văn Các - được xây dựng vào thời Nguyễn. Khuê Văn Các đáp ứng được các tiêu chí của một biểu tượng ở rất nhiều mặt. "Khuê" tức là sao Khuê - ngôi sao sáng, nên Khuê Văn Các là biểu hiện đỉnh cao của trí tuệ, là sự khái quát, sự nhắc lại một chân lý "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia" đã khắc trên văn bia tại Văn Miếu. Hơn thế, Khuê Văn Các có 2 tầng, 8 mái, nóc ở trên là 9. Theo kinh dịch, những con số lẻ (1, 3, 5, 7, 9) là dương, thể hiện sự sinh sôi nảy nở, phát triển. Cạnh Khuê Văn Các là giếng Thiên Quang hình vuông, tượng tưng cho mặt đất, các cửa sổ hình tròn của gác Khuê Văn tượng trưng cho bầu trời, có ý nói đây là nơi tập trung mọi tinh hoa của đất trời… Bởi thế, Khuê Văn Các là biểu tượng cho mong ước phát sinh, phát triển của con người, vừa phù hợp với tư duy, ước vọng của người xưa, vừa đáp ứng được mong muốn phát triển của thời nay. Với những tầng ý nghĩa như vậy, tôi cho rằng Hà Nội chọn Khuê Văn Các làm biểu trưng là có ngụ ý lấy trí tuệ làm con đường đi tới tương lai, nói cách khác là Hà Nội hướng tới tương lai, xây dựng tương lai dựa trên nền tảng trí tuệ. Do đó, việc chọn Khuê Văn Các làm biểu tượng của Hà Nội sẽ đáp ứng được các yêu cầu của quá khứ, hiện tại, tương lai. Dự thảo Luật Thủ đô quy định biểu tượng Thủ đô là Khuê Văn Các, theo tôi không có gì là bất hợp lý và cũng không cần phải thay đổi biểu trưng Khuê Văn Các hiện nay. Ông Đặng Kim Ngọc, Giám đốc Trung tâm hoạt động khoa học Văn Miếu- Quốc Tử Giám Hà Nội: Gác Khuê Văn là biểu trưng cho trí tuệ, giá trị nhân văn sâu sắc của Thăng Long - Hà Nội Trên thế giới, nhiều nước đã chọn những công trình kiến trúc làm biểu tượng cho thủ đô hoặc cho đất nước mình. Chẳng hạn, nói đến thủ đô Paris (Pháp), người ta sẽ nghĩ ngay tới tháp Eiffel; ngược lại, nói đến tháp Eiffel, người ra biết ngay đó là biểu tượng của Paris. Nói đến tượng Nữ thần Tự do là biết ngay nó là của nước Mỹ, nói đến Italia là phải nhắc đến tháp nghiêng Pisa… Hà Nội với bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa hàng nghìn năm, với hệ thống di tích kiến trúc dày đặc cũng rất cần có hình ảnh biểu tượng. Khuê Văn Các biểu trưng cho giáo dục, trí tuệ, giá trị nhân văn sâu sắc của Thăng Long- Hà Nội, đi vào tâm thức của người Hà Nội nhiều thế hệ, xứng đáng trở thành biểu tượng của Hà Nội. Về mặt kiến trúc, Khuê Văn Các tuy không hoành tráng nhưng lại hài hòa với quần thể di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, phù hợp với quan niệm về cái đẹp của người Việt, đó là cái đẹp cân đối, hài hòa. Biểu trưng của Hà Nội là hình ảnh Khuê Văn Các trong vòng tròn cách điệu đã được sử dụng hơn 10 năm nay, được nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp sử dụng khi thiết kế logo, được người dân đón nhận, nên theo tôi không cần và không nên thay đổi. Việc quan trọng cần làm là tăng cường giới thiệu, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Khuê Văn Các với ý nghĩa biểu tượng của Thủ đô nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ông Giang Quân, nhà báo, nhà nghiên cứu về Hà Nội: Biểu trưng, biểu tượng xứng đáng của Thăng Long - Hà Nội Dù là biểu trưng hay biểu tượng thì Khuê Văn Các đều xứng đáng là hình ảnh đại diện cho Thủ đô. Người Hà Nội nói riêng, người Việt Nam và du khách quốc tế nói chung quen thuộc với nhiều di tích khác của Hà Nội, nhưng khi đi sâu vào nghiên cứu, phân tích thì đa phần những di tích đó còn có những hạn chế, khó có thể trở thành biểu trưng hay biểu tượng. Khuê Văn Các, dù mới được xây dựng vào đầu thế kỷ XIX nhưng nó nằm trong quần thể di tích điển hình của Hà Nội, mang nhiều tầng ý nghĩa, vừa là biểu tượng cho văn hóa, nghệ thuật, vừa mang ý nghĩa giáo dục, nhân văn, vừa khẳng định triết lý dụng nhân, tôn trọng hiền tài của ông cha. Khái quát hơn, Khuê Văn Các phác họa nét thanh lịch, hào hoa, nho nhã của người Hà Nội. Biểu trưng Hà Nội là hình ảnh Khuê Văn Các cách điệu hiện nay mang nhiều ý nghĩa, nhìn khỏe khoắn, dễ hiểu, dễ nhận biết, đã được sử dụng nhiều năm, không nên thay đổi để tránh rắc rối, lãng phí. Minh Ngọc ghi |
(*) Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Hànộimới.