Đưa hệ thống ngân hàng phát triển toàn diện và bền vững

PV Báo Hànộimới đã trao đổi với Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng về chặng đường 5 năm qua, kết quả trong việc xử lý nợ xấu, tái cơ cấu các tổ chức tín dụng (TCTD), cũng như quản lý thị trường vàng, ngoại hối...

- 5 năm qua là một chặng đường khá dài bởi hệ thống ngân hàng phải đối diện với không ít “chông gai”. Nhìn lại chặng đường qua, bà có nhận định gì?

- Năm 2011 kinh tế Việt Nam và hệ thống ngân hàng đứng trước nhiều thử thách do tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu. Lạm phát tăng cao lên mức 18,13%, gây khó khăn cho đời sống nhân dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD), tạo áp lực đối với việc thực hiện các mục tiêu ổn định vĩ mô. Lãi suất cho vay tới 20-25%/năm, nhiều TCTD vượt trần lãi suất huy động, gây xáo trộn trên thị trường tiền tệ, khó khăn cho doanh nghiệp (DN) trong hoạt động SXKD. Quy mô của nhiều ngân hàng còn nhỏ, nhưng tốc độ tăng trưởng tín dụng cao tới 23-50% trong nhiều năm, dẫn đến rủi ro tín dụng lớn, một lượng lớn tín dụng chảy vào lĩnh vực bất động sản và chứng khoán. Thanh khoản của hệ thống TCTD thiếu hụt nghiêm trọng, lãi suất liên ngân hàng tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ đổ vỡ hệ thống, tỷ lệ an toàn vốn của từng ngân hàng và toàn hệ thống sụt giảm... Tỷ giá, thị trường vàng, ngoại hối thường xuyên biến động, tăng cao, ảnh hưởng đến tâm lý của DN, nhà đầu tư; tình trạng “vàng hóa”, “đô la hóa” cao, gây bất ổn kinh tế vĩ mô, dự trữ ngoại hối nhà nước giảm mạnh, nỗi lo mất giá của VND ngày càng lớn, nợ xấu tăng cao. NHNN đánh giá, nợ xấu toàn hệ thống vào tháng 9-2012 tới 17,2%. Nhiều TCTD vi phạm nghiêm trọng các quy định về tiền tệ, ngân hàng, lòng tin thị trường giảm sút…

Trong 5 năm qua, với những chính sách tiền tệ linh hoạt, có tác động định hướng dẫn dắt kinh tế vĩ mô và giảm tác động bất lợi của các “cú sốc” từ thị trường tài chính-tiền tệ quốc tế và khu vực, thị trường tiền tệ dần ổn định, thanh khoản của nền kinh tế và của hệ thống ngân hàng được cải thiện. Mặt bằng lãi suất giảm mạnh qua các năm. Đây cũng là giai đoạn tỷ giá ngoại hối ổn định lâu nhất, dự trữ ngoại hối nhà nước tăng cao nhất. Thị trường vàng được chấn chỉnh, dòng vốn tín dụng tập trung vào SXKD, tăng trưởng chất lượng, góp phần tháo gỡ khó khăn cho DN. Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu là điểm sáng trong tái cơ cấu tổng thể nền kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng được đẩy mạnh, giá trị và vị thế của VND được củng cố và nâng cao, góp phần bảo đảm an ninh tiền tệ quốc gia.

- Trải qua thời kỳ phát triển “nóng”, với sự bùng nổ về số lượng ngân hàng, nợ xấu... khiến hệ thống ngân hàng có thời điểm rơi vào tình trạng “lung lay”. NHNN đã phải tái cơ cấu hệ thống, xử lý nợ xấu, kết quả đến nay thế nào?

- Việc xử lý các TCTD yếu kém được triển khai quyết liệt theo đúng quy định của pháp luật. Việc sáp nhập, mua lại TCTD trên cơ sở tự nguyện giữa các TCTD được khuyến khích. Nhờ đó, đến nay đã giảm 19 TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, kiểm soát và từng bước xử lý các TCTD yếu kém, bảo đảm ổn định, an toàn hệ thống, không để đổ vỡ, khủng hoảng ngân hàng, tài sản của nhà nước, nhân dân được bảo đảm. Các ngân hàng sau cơ cấu lại đã hoạt động ổn định, một số ngân hàng phát triển bứt phá.

Sau hơn 4 năm thực hiện, gần 463 nghìn tỷ đồng nợ xấu được xử lý (bằng khoảng 99,6% số nợ xấu tại thời điểm tháng 9-2012). Công ty quản lý tài sản của các TCTD đã phát huy rõ vai trò là công cụ quan trọng xử lý nợ xấu, cải thiện thanh khoản cho các TCTD, giúp khơi thông dòng vốn tín dụng ngân hàng. Đến cuối năm 2015, nợ xấu toàn hệ thống đã được đưa về mức 2,72%, hoàn thành mục tiêu đề ra. Kết quả xử lý nợ xấu đã góp phần quan trọng khơi thông nguồn vốn, cải thiện tăng trưởng tín dụng và kinh tế một cách vững chắc.

- Trong những điểm sáng của ngành Ngân hàng không thể không nhắc đến chính sách bình ổn thị trường ngoại tệ, thị trường vàng. Bà nhận xét gì về những thị trường này?

- Từ tháng 8-2011, NHNN thường xuyên chủ động đưa ra các cam kết duy trì ổn định tỷ giá trong từng năm để định hướng thị trường, kiểm soát kỳ vọng, giúp DN chủ động trong kế hoạch SXKD và thu hút đầu tư. 5 năm qua, thị trường ngoại hối và tỷ giá ổn định, thị trường ngoại tệ tự do bị thu hẹp, thanh khoản thị trường tốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng kịp thời, đầy đủ. Vị thế và lòng tin vào VND ngày càng được củng cố, tình trạng “đô la hóa” giảm mạnh, dự trữ ngoại hối nhà nước ở mức cao. Tháng 8-2015, trước những biến động bất thường do Trung Quốc điều chỉnh giảm giá đồng nhân dân tệ và FED tăng lãi suất, NHNN đã chủ động điều chỉnh tăng tỷ giá tổng cộng 5%, giúp tỷ giá có dư địa để linh hoạt trước các diễn biến bất lợi trên thị trường quốc tế, bảo đảm lợi ích tổng thể của nền kinh tế, được Chính phủ và các tổ chức quốc tế đánh giá cao.

Với thị trường vàng, một khuôn khổ pháp lý mới về quản lý thị trường vàng được thiết lập nhằm sắp xếp lại thị trường vàng miếng, ngăn chặn ảnh hưởng của biến động giá vàng đến tỷ giá, lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao vai trò quản lý thị trường vàng của Nhà nước; ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế. NHNN đã tổ chức 76 phiên đấu thầu vàng công khai, với tổng khối lượng khoảng 68 tấn vàng để bán cho các TCTD tất toán số dư huy động và bán ra thị trường, thu về cho ngân sách nhà nước 7.000 tỷ đồng. Tình trạng “vàng hóa” nền kinh tế từng bước được ngăn chặn. Thị trường vàng trong nước đã ổn định, không còn những cơn “sốt” gây ảnh hưởng đến tỷ giá, thị trường ngoại hối và kinh tế vĩ mô.

- 5 năm tới, hệ thống ngân hàng có những kế hoạch gì để đủ sức thực sự là “xương sống” cho nền kinh tế?

- Giai đoạn 2016-2020, NHNN tập trung vào mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt nhằm ổn định giá trị VND, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Kiểm soát thận trọng các giao dịch vốn trung chuyển ngoại tệ trong nền kinh tế và các rủi ro liên quan đến luồng vốn ra, vào lãnh thổ phù hợp với cam kết quốc tế. Phát triển các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt và thanh toán qua ngân hàng dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại, tạo tiện ích cho khách hàng, người dân. Phấn đấu đến năm 2020 phát triển được hệ thống các TCTD theo hướng hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả với cấu trúc hợp lý về sở hữu, quy mô, loại hình, có khả năng cạnh tranh trong quá trình hội nhập quốc tế, dựa trên nền tảng quản trị ngân hàng tiên tiến phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nền kinh tế.

Những năm tới, ngành Ngân hàng tiếp tục phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đưa hệ thống ngân hàng phát triển nhanh, toàn diện, an toàn, bền vững, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển KT-XH, đủ sức cạnh tranh trong khu vực và quốc tế, thực sự là một trung tâm phân bổ hiệu quả các nguồn lực của xã hội theo cơ chế thị trường định hướng XHCN.

- Xin cảm ơn bà!