Khó khăn trong cơ cấu lại hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu

Nợ xấu giảm

Sáng nay (8-5), Diễn đàn toàn cảnh ngân hàng "Ngân hàng 2018: Hướng tới phát triển bền vững" do Thời báo Kinh tế Sài Gòn phối hợp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức đã diễn ra tại Hà Nội. Diễn đàn đánh giá về quá trình cơ cấu lại và xử lý nợ xấu của ngành ngân hàng sau gần một năm triển khai Quyết định 1058 phê duyệt đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 và Nghị quyết 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Tại Diễn đàn, ông Phạm Huyền Anh, Phó Chánh thanh tra Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, NHNN cho biết, NHNN đã thẩm định, phê duyệt phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2017-2020 của 3/4 ngân hàng thương mại Nhà nước (NHTMNN); các ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần tập trung củng cố, chấn chỉnh toàn diện trên các mặt tài chính, quản trị và hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, năng lực cạnh tranh; các tổ chức tín dụng (TCTD) nước ngoài được NHNN tăng cường quản lý, thanh tra, giám sát, đảm bảo hoạt động an toàn, đúng pháp luật. NHNN cũng đã có văn bản phê duyệt phương án cơ cấu lại của 9/10 ngân hàng nước ngoài và liên doanh.

Cùng với đó, các công ty tài chính, cho thuê tài chính tích cực xây dựng các phương án cơ cấu lại theo các giải pháp của Quyết định 1058 để nâng cao mức độ an toàn, hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh và phù hợp với đặc thù hoạt động của loại hình TCTD phi ngân hàng. Hệ thống quỹ tín dụng nhân dân tiếp tục được tăng cường, củng cố, chấn chỉnh, về cơ bản hoạt động lành mạnh, hiệu quả, theo đúng tôn chỉ đề ra.

Đáng chú ý, nợ xấu tiếp tục được kiểm soát và duy trì ở mức dưới 3%. "Với các biện pháp chỉ đạo quyết liệt của NHNN và sự nỗ lực, chủ động của các TCTD trong kiềm chế và xử lý nợ xấu, đặc biệt với sự ra đời của Nghị quyết 42, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống các TCTD tại thời điểm cuối năm 2017 đã giảm hơn so với mức 2,46% cuối năm 2016", ông Huyền Anh nói.

Tuy nhiên, theo Phó Chánh thanh tra Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, công tác cơ cấu lại hệ thống ngân hàng và xử lý nợ xấu vẫn còn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc.

Vẫn còn nhiều khó khăn

Đó là khó khăn trong thu giữ tài sản do khách hàng không hợp tác trong việc bàn giao tài sản; một số cơ quan chức năng (UBND, cơ quan công an) chưa phối hợp, tham gia hỗ trợ một cách tích cực để giải quyết khó khăn cho TCTD; khó khăn về mặt truyền thông trong quá trình thu giữ tài sản theo tinh thần Nghị quyết 42.

Bên cạnh đó, điều kiện tài sản đảm bảo được xử lý phải không là tài sản tranh chấp, trong khi hiện nay chưa có hướng dẫn thế nào là tài sản đang tranh chấp, dẫn đến cách hiểu về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tố tụng tại nhiều nơi, nhiều cấp là khác nhau, gây khó khăn khi xử lý tài sản theo Nghị quyết 42.

Việc tái cơ cấu và xử lý nợ xấu còn gặp khó khăn liên quan đến việc tăng vốn cho các NHTMNN về cả mặt pháp lý và thực tiễn triển khai. Cụ thể, để nâng cao năng lực tài chính cho các NHTMNN, vấn đề cơ bản đặt ra là phải tăng vốn cho các ngân hàng này thông qua một số hình thức như bán cổ phần cho nhà đầu tư (trong nước, ngoài nước) và sử dụng lợi nhuận giữ lại để tăng vốn.

Tuy nhiên, hiện nay các NHTMNN chưa được sử dụng lợi nhuận giữ lại để tăng vốn, trong khi đó, tăng vốn theo hình thức bán cổ phần bị hạn chế bởi quy định về tỷ lệ nắm giữ cổ phần tối thiểu của Nhà nước. Việc tăng vốn điều lệ để cải thiện, nâng cao năng lực tài chính, đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn theo chuẩn mực là một trong những giải pháp quan trọng nhằm cơ cấu lại NHTMNN đề ra tại Quyết định 1058.

Trong đó, yêu cầu đặt ra là giữ vững nguyên tắc bảo đảm vai trò chi phối của Nhà nước tại các NHTMNN (đối với các NHTM do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ thì Nhà nước nắm giữ ở mức tối thiểu 65% tổng số cổ phần có quyền biểu quyết; riêng đối với Agribank thì triển khai các bước để thực hiện cổ phần hóa vào thời điểm thích hợp và bảo đảm Nhà nước nắm giữ tối thiểu 65% vốn điều lệ).

Chưa kể, một số bộ, ngành chậm hoặc chưa thực hiện xong việc ban hành chương trình, kế hoạch hành động cụ thể triển khai Quyết định 1058.

Vì vậy, để tiến tới hoàn thành công tác tái cơ cấu và xử lý nợ xấu theo đúng lộ trình, Phó Chánh thanh tra Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng cho biết, thời gian tới NHNN tiếp tục triển khai một số giải pháp hoàn thành việc thẩm định, phê duyệt, chấp thuận chủ trương và theo dõi, giám sát việc thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu của các TCTD.

"Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt và triển khai thực hiện phương án xử lý TCTD yếu kém, đặc biệt là 3 NHTM mua lại và các Quỹ tín dụng Nhân dân yếu kém và theo dõi, giám sát chặt chẽ hoạt động của các TCTD yếu kém để kịp thời xử lý; đẩy mạnh cơ cấu lại các NHTM Nhà nước", ông Huyền Anh cho biết.

Đáng chú ý, NHNN kiên quyết xử lý dứt điểm vấn đề sở hữu chéo, vi phạm giới hạn về sở hữu cổ phiếu dẫn tới chi phối ngân hàng của cổ đông hoặc nhóm cổ đông lớn, lợi ích nhóm trong các TCTD cổ phần theo lộ trình thích hợp.

Ngoài ra, ngành ngân hàng cũng triển khai các giải pháp mua, bán, xử lý nợ xấu theo cơ chế thị trường, đồng thời áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro trong việc mua bán nợ theo cơ chế thị trường; rà soát, tiết giảm các chi phí hoạt động và tập trung mọi nguồn lực cho việc xử lý nợ xấu; thực hiện có hiệu quả các giải pháp để ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật làm phát sinh nợ xấu tại từng TCTD.