Người phụ nữ cài hoa lên chính trường

Bà San Suu Kyi sinh ngày 19-6-1945 tại Rangoon (nay là Yangon) trong một gia đình làm chính trị. Bà là con gái của tướng Aung San, người đã thành lập quân đội Myanmar hiện nay và cũng chính là người đã đàm phán để Myanmar độc lập khỏi sự đô hộ của thực dân Anh năm 1947. Ông Aung San bị ám sát trong giai đoạn chuyển tiếp vào tháng 7-1947, chỉ 6 tháng trước khi Myanmar chính thức độc lập. Năm 1960, bà San Suu Kyi đến Ấn Độ cùng với mẹ là Khin Kyi, người được bổ nhiệm làm Đại sứ Myanmar ở Delhi. 4 năm sau, bà theo học Đại học Oxford tại Anh, nơi bà nghiên cứu triết học, chính trị và kinh tế. Ở đó, bà gặp người chồng tương lai của mình, học giả Michael Aris. Sau một thời gian sống và làm việc tại Nhật Bản và Bhutan, bà San Suu Kyi định cư ở Anh để nuôi hai con, Alexander và Kim, nhưng Myanmar luôn nằm trong suy nghĩ của bà. Bà trở về Yangon vào năm 1988 - thời điểm Myanmar đang trong cơn biến động chính trị lớn. Hàng nghìn sinh viên, nhân viên văn phòng và nhà sư đã xuống đường đòi cải cách dân chủ.

Bà San Suu Kyi đã nhanh chóng dẫn đầu phong trào dân chủ ở Myanmar khi đó. Từ một cô gái trầm tính, giản dị, bà San Suu Kyi đã trở thành một phụ nữ tự tin, quyết đoán, một biểu tượng của phong trào đấu tranh bất bạo động của Myanmar. Ngày 24-9-1988, bà thành lập đảng Liên minh Quốc gia vì dân chủ (NLD) và trở thành chủ tịch của đảng này. Trong cuộc bầu cử phổ thông năm 1990, NLD giành 59% tổng số phiếu và 81% (392/485) ghế trong Nghị viện. Tuy nhiên, do đoán trước được cục diện, chính quyền quân sự khi đó ra quyết định quản thúc tại gia đối với bà San Suu Kyi gần hai thập niên, đồng thời bác bỏ kết quả bầu cử. Năm 1991, bà được trao giải Nobel Hòa bình vì nỗ lực đấu tranh bất bạo động vì dân chủ và nhân quyền. Tuy nhiên, bà không thể đến nhận giải do bị quản thúc ở Myanmar và phải chờ đến tận năm 2012. Trong những năm này, bà không được phép gặp hai cậu con trai và chồng. Khi ông bị ốm nặng, bà được chính quyền cho phép đến Anh để thăm ông nhưng bà từ chối vì sợ sẽ không được phép quay trở lại đất nước. Và bà đã không thể tiễn biệt người chồng yêu thương lúc ông mất vì ung thư tháng 3-1999. Giai đoạn bị quản thúc cuối cùng của bà kết thúc vào tháng 11-2010 và con trai Kim Aris được phép đến thăm bà lần đầu tiên sau một thời gian dài.

Hai năm sau khi được phóng thích, bà San Suu Kyi chính thức trở thành thành viên Hạ viện Myanmar trong cuộc bầu cử ngày 1-4-2012. Bà tuyên thệ nhậm chức trước Quốc hội do quân đội hậu thuẫn. Sau một phần tư thế kỷ, cái tên Aung San Suu Kyi đã có sự trở lại vinh quang. Cuộc bầu cử ngày 9-11 vừa qua đã đưa đảng NLD đến gần vị trí đảng cầm quyền. Tuy nhiên, theo quy định của Hiến pháp, bà không có cơ hội trở thành Tổng thống Myanmar do có chồng quá cố và con trai mang quốc tịch Anh. Dẫu vậy, đây là một chiến thắng lớn của người phụ nữ được mệnh danh là "Quý bà" trước các tướng lĩnh quân đội thuộc đảng Liên minh Đoàn kết và Phát triển (USDP) đã nắm quyền ở Myanmar suốt hàng chục năm qua. Quan trọng hơn, trong cuộc chiến thầm lặng kéo dài hơn hai thập niên này, bà San Suu Kyi đã trở thành biểu tượng của người dân Myanmar vì quyền tự do, dân chủ và chống lại sự nghèo đói, tụt hậu của đất nước.