TPP: Bốn thách thức với Việt Nam

Tại buổi gặp mặt báo chí chiều 9/10, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán TPP của Việt Nam đã chia sẻ các thông tin liên quan đến tình hình đàm phán Hiệp định TPP; các nguyên tắc chỉ đạo đàm phán; những nội dung đàm phán quan trọng…

Điểm đáng chú ý là về phần DNNN, các DNNN phải hoạt động theo cơ chế thị trường; các DNNN không được có hành vi phản cạnh tranh khi có vị trí độc quyền, gây ảnh hưởng đến thương mại và đầu tư; minh bạch hóa một số thông tin như tỷ lệ sở hữu của Nhà nước, báo cáo tài chính đã được kiểm toán và được phép công bố; Nhà nước không trợ cấp quá mức, gây ảnh hưởng lớn đến lợi ích của nước khác.

Thứ trưởng Khánh giải thích, TPP không yêu cầu xóa bỏ hoàn toàn trợ cấp của Nhà nước đối với DNNN. Các nghĩa vụ trên của Hiệp định chỉ áp dụng với các DNNN có vốn Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ. “Tuy nhiên, chỉ khi các DNNN này có doanh thu vượt quá một ngưỡng nhất định thì mới chịu sự điều chỉnh của Hiệp định”, Thứ trưởng nói.

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương, Việt Nam bảo lưu loại trừ tất cả các doanh nghiệp có hoạt động liên quan tới quốc phòng - an ninh. Với các DNNN khác, Việt Nam chấp nhận cạnh tranh bình đẳng trên thị trường. Nhà nước sẽ vẫn hỗ trợ các DNNN nhưng mức hỗ trợ sẽ không tới mức gây bất bình đẳng lớn và ảnh hưởng tiêu cực tới thương mại, đầu tư giữa các nước TPP. Việt Nam cũng đồng ý minh bạch thông tin về DNNN khi có yêu cầu, trừ các thông tin ảnh hưởng tới quốc phòng - an ninh hoặc thuộc phạm vi bí mật kinh doanh của doanh nghiệp.

4 thách thức với Việt Nam

Ông Trần Quốc Khánh cho rằng, bên cạnh những thuận lợi và cơ hội thì Việt Nam gặp không ít thách thức khi tham gia TPP.

Thách thức về kinh tế

Trước hết là về thương mại hàng hóa, với một số chủng loại nông sản mà Hoa Kỳ và một số nước khác trong TPP (Ô-xtrây-lia, Niu Di-lân, Chi-lê) có thế mạnh, sức ép cạnh tranh là khá lớn khi thuế được đưa về 0%, trong đó nổi bật là thịt lợn, thịt gà. Đây là những mặt hàng ta đã sản xuất được nhưng sức cạnh tranh còn yếu. Một số nông sản khác cũng sẽ gặp khó khăn nhưng ở mức độ nhẹ hơn vì những sản phẩm này ta vẫn phải nhập khẩu với số lượng lớn, trong nước dù sao cũng đã quen với cạnh tranh, đó là sản phẩm sữa, đậu tương, ngô và nguyên liệu sản xuất thức ăn gia súc.

“Để vượt qua thách thức này, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp - chăn nuôi, chúng ta sẽ phải hết sức nỗ lực, biến thách thức thành cơ hội đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế, trong đó đặc biệt coi trọng cơ cấu lại ngành nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất, thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ ... để sản phẩm nông nghiệp của ta đủ sức đứng vững trên sân nhà”, Thứ trưởng Bộ Công thương nói.

Với thương mại dịch vụ và đầu tư, mở cửa thị trường dịch vụ - đầu tư sẽ không ảnh hưởng tới quyền chủ động của Nhà nước trong quản lý, cụ thể là không ảnh hưởng tới quyền áp dụng các biện pháp quản lý không mang tính phân biệt đối xử, theo các tiêu chí minh bạch, áp dụng chung. Nói cách khác, mở cửa theo TPP chỉ làm tăng cạnh tranh thương mại, không ảnh hưởng tới quyền quản lý của Nhà nước nhằm đáp ứng các mục tiêu công cộng, chính đáng và vì vậy, không gây ra tác động bất lợi cho an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, quyền riêng tư của công dân cũng như thuần phong mỹ tục trong xã hội.

Với các lĩnh vực còn lại, kết quả đàm phán dự kiến sẽ không gây xáo trộn lớn vì đa phần tương đương với độ mở hiện hành.

Thách thức về hoàn thiện khung khổ pháp luật, thể chế

Ông Trần Quốc Khánh cho biết, các tiêu chuẩn cao về quản trị minh bạch và hành xử khách quan của bộ máy Nhà nước sẽ đặt ra những thách thức lớn cho bộ máy quản lý. Tuy nhiên, đây cũng là những tiêu chuẩn mà chúng ta đang hướng đến để xây dựng một Nhà nước pháp quyền XHCN, thực sự của dân, do dân và vì dân, với đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực, kỷ luật, kỷ cương. Chính phủ sẽ chủ động xây dựng chương trình để thực hiện các tiêu chuẩn cao này của TPP.

“Để thực thi cam kết trong TPP, sẽ phải điều chỉnh, sửa đổi một số quy định pháp luật về thương mại, đầu tư, đấu thầu, sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường … Tuy nhiên, như kinh nghiệm gia nhập WTO đã chỉ ra, với sự chuẩn bị nghiêm túc và nỗ lực cao độ, ta có thể thực hiện thành công khối lượng công việc này, nhất là khi ta được quyền thực hiện theo lộ trình”, ông Khánh tin tưởng.

Thách thức về xã hội

Cạnh tranh tăng lên khi tham gia TPP có thể làm cho một số doanh nghiệp, trước hết là các doanh nghiệp vẫn dựa vào sự bao cấp của Nhà nước, các doanh nghiệp có công nghệ sản xuất và kinh doanh lạc hậu rơi vào tình trạng khó khăn, kéo theo đó là khả năng thất nghiệp trong một bộ phận lao động sẽ xảy ra.

“Tuy nhiên, do phần lớn các nền kinh tế trong TPP không cạnh tranh trực tiếp với ta, nên ngoại trừ một số ít sản phẩm nông nghiệp, dự kiến tác động này là có tính cục bộ, quy mô không đáng kể và chỉ mang tính ngắn hạn” Thứ trưởng Khánh chia sẻ.

Thách thức về thu ngân sách

Do tỷ trọng thu ngân sách từ thuế nhập khẩu đang giảm dần qua các năm, việc xóa bỏ thuế nhập khẩu lại được thực hiện theo lộ trình, nên về cơ bản sẽ không gây tác động lớn và đột ngột. Bên cạnh đó, khi xóa bỏ thuế nhập khẩu theo lộ trình, thu từ thuế nhập khẩu có thể giảm nhưng bù lại, số thu từ các sắc thuế khác sẽ tăng lên do sản xuất, kinh doanh phát triển, không những đủ để bù đắp số thu mất đi từ thuế nhập khẩu mà còn bổ sung thêm cho ngân sách nhà nước. Việc tính toán tác động của Hiệp định TPP lên nguồn thu từ hàng nhập khẩu, vì vậy, cần được nhìn theo cả 2 hướng. Thực tiễn cho thấy việc giảm thuế nhập khẩu theo cam kết WTO và theo 8 FTA đã có hiệu lực không ảnh hưởng tiêu cực tới thu ngân sách. Tổng thu từ hàng nhập khẩu vẫn tăng đều hàng năm kể từ năm 2006.

Với thuế xuất khẩu, do Việt Nam giữ lại thuế xuất khẩu đối với một số mặt hàng quan trọng nhất như dầu thô, than đá, một số loại khoáng sản kim loại nên dự kiến tác động đến thu ngân sách sẽ không đáng kể.

Tại buổi gặp mặt, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đã trả lời các câu hỏi của phóng viên liên quan Hiệp định TPP.

Ngành chăn nuôi có ít nhất 10 năm để chuẩn bị

Trước câu hỏi về việc khi nào TPP thực sự tác động đến Việt Nam, ông Trần Quốc Khánh cho hay, sau quá trình phê duyệt kéo dài 18 đến 24 tháng, Hiệp định TPP bắt đầu có hiệu lực. Khi Hiệp định có hiệu lực cũng là lúc tác động đến Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều cam kết được thực hiện theo lộ trình.

Về khó khăn của ngành chăn nuôi khi Việt Nam gia nhập TPP, Thứ trưởng Khánh cho biết, đây không phải lần đầu tiên Việt Nam tham gia hội nhập quốc tế. Trước đó, Việt Nam đã tham gia khu vực thương mại ASEAN, rồi WTO…Vì thế, ngành nông nghiệp đã có sự cạnh tranh. Chính phủ luôn quan tâm đến ngành này. Ngành chăn nuôi có ít nhập 10 năm để chuẩn bị đối phó với sự ép cạnh tranh khi gia vào “sân chơi” mới này.

Liệu giá hàng hóa có rẻ hơn khi Việt Nam tham gia TPP?, Thứ trưởng Bộ Công thương cho rằng, theo nguyên tắc khi thuế giảm thì giá hàng hóa sẽ rẻ hơn. Tuy nhiên, giá hàng hóa còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chỉ số CPI, sức cung, sức cầu. “Vì vậy, khó có thể khẳng định khi Việt Nam tham gia TPP, giá hàng hóa sẽ rẻ hơn”, Thứ trưởng nói.

Trả lời về mức độ sẵn sàng tham gia TPP của doanh nghiệp Việt Nam, ông Trần Quốc Khánh cho biết, trong chừng mực nào đó các doanh nghiệp đã chuẩn bị sự sẵn sàng.

Việt Nam đã có sự tập dược khi tham gia thương mại ASEAN, rồi WTO, vì vậy “tôi hy vọng doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị nhất định. Theo tôi, doanh nghiệp Việt Nam có đủ sức tiến vào cuộc chơi mới khi Hiệp định TPP được thực thi”, Thứ trưởng Bộ Công thương nói.