Thua lỗ nặng vì cà chua... được mùa!

Trên tuyến Đại lộ Thăng Long qua xã Song Phương (huyện Hoài Đức), nông dân bày bán cà chua la liệt. Chị Lưu Thị Đức, thôn Phương Viên (xã Song Phương) đang cặm cụi bên giàn cà chua trĩu quả, đã chuyển màu đỏ tươi, nói buồn rầu: "Tôi trồng hơn 2 sào cà chua, tiền chi phí khoảng 4 triệu đồng, chưa kể tiền công và phân bón. Cà chua bán giá thấp nên không thu về được nửa số vốn".

Theo khảo sát của phóng viên, chưa bao giờ giá cà chua giảm thấp như thời điểm này. Giá bán tại ruộng khoảng 1.500 đồng/kg nhưng rất ít khách mua. Tại xã Song Phương, một số người dân chở cà chua đi bán ở các chợ nội thành nhưng giá nhỉnh hơn không nhiều, trong khi lượng bán ra thấp, mất nhiều thời gian thu hái. "Giá bán rẻ, chúng tôi để mặc cho cà chua rụng đỏ mặt ruộng" - chị Đức cho biết. Chủ tịch Hội Nông dân xã Song Phương Nguyễn Công Mạnh cho biết: Toàn xã có khoảng 50ha trồng cà chua. So với các loại rau khác, nhu cầu tiêu thụ cà chua hằng ngày của người dân ít hơn nên việc cung vượt cầu càng khiến giá giảm mạnh. Nếu tình cảnh này kéo dài, nông dân Song Phương bị lỗ nặng.

Ở nhiều vùng rau khác của Hà Nội, cà chua cũng đang chịu cảnh tương tự. Theo Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội Nguyễn Duy Hồng, vụ đông xuân là vụ rau chính của khu vực Đồng bằng sông Hồng, trong đó có Hà Nội nên diện tích rau gieo trồng thường gấp đôi vụ khác. Diện tích trồng cà chua của Hà Nội hiện khoảng 600ha, tập trung tại Thanh Trì, Hoài Đức, Đan Phượng... So với các năm trước, diện tích cà chua năm nay tăng mạnh khiến nguồn cung dồi dào, hơn nữa đây là nông sản dễ hư hỏng và khó bảo quản nên thiệt hại càng cao hơn.

Cà chua ở các tỉnh khác như: Hưng Yên, Hà Nam, Lâm Đồng cũng cùng chung "số phận",... Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Minh (Viện Rau quả trung ương), trước kia, loại cây này chỉ trồng vào vụ đông, tuy nhiên, từ năm 2000 trở về đây, có nhiều giống ngoại nhập vào Việt Nam, nông dân bắt đầu chuyển sang trồng cà chua rải vụ trong năm. Hiện cả nước có 6.800-7.300ha, chủ yếu tập trung tại các tỉnh phía Bắc. Nếu thâm canh tốt, cà chua có thể cho hiệu quả kinh tế từ 190 đến 230 triệu đồng/ha trở lên. Nhưng hiện nay có một nghịch lý quen thuộc, tuy cà chua được mùa nhưng nông dân thay vì vui mừng lại buồn rầu vì tiền bán không đủ chi phí ban đầu. Đây là hệ lụy của việc phát triển tự phát, không tuân theo quy luật thị trường.

Theo thống kê của ngành Nông nghiệp Hà Nội, hiện số lượng rau được tiêu thụ thông qua hợp đồng với các doanh nghiệp, siêu thị còn hạn chế. Phần lớn cà chua thành phẩm nông dân trông chờ vào thương lái hoặc tự chở đi bán tại các chợ. Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Trần Xuân Định cho biết: Những năm gần đây, không chỉ cà chua mà các loại rau xanh và nông sản khác đều chung cảnh ngộ. Nguyên nhân chính do sản xuất nông nghiệp còn manh mún, không chủ động được "đầu ra".

Càng khó hơn với đặc thù Hà Nội là thị trường lớn, nơi "tập kết" sản phẩm nông sản của nhiều nguồn trong nước và ngoại nhập nên dễ dẫn tới tình trạng bão hòa hoặc "khủng hoảng thừa". Bởi vậy, nếu không có giải pháp hữu hiệu trong quy trình sản xuất - tiêu thụ, kết nối thị trường... cho nông sản thì nghịch lý "được mùa - rớt giá" của nông dân Hà Nội sẽ không chỉ xảy ra với riêng cây cà chua.