Thanh tra và khởi tố vụ án là hai hoạt động độc lập

Trước đó, ngày 13-6, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan tới vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra tại xã Đồng Tâm vào ngày 15-4. Có ý kiến cho rằng, nên chờ có kết luận thanh tra việc quản lý đất đai rồi mới xem xét, quyết định khởi tố vụ án hình sự. Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, luật sư Nguyễn Văn Hà, Trưởng Văn phòng Luật sư Hà Lan và Cộng sự (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) khẳng định, việc thanh tra và việc khởi tố vụ án hình sự là hai hoạt động độc lập nên quy trình xử lý không cần thiết phải chờ nhau.

- Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra ngày 15-4-2017 tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức để điều tra về 2 tội danh: “Bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật” (theo Điều 123, Bộ luật Hình sự) và “Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản” (theo Điều 143, Bộ luật Hình sự). Ông đánh giá thế nào về quyết định này?

- Căn cứ để khởi tố vụ án hình sự trên là theo Điều 100 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 hiện đang có hiệu lực thi hành.

Theo đó, chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Hành vi bắt, giữ người trái pháp luật, làm hư hỏng tài sản xảy ra tại thôn Hoành, xã Đồng Tâm là có thật, đông đảo người dân đều biết, các phương tiện thông tin đại chúng đều đưa tin. Do vậy, việc cơ quan điều tra thực hiện trách nhiệm khởi tố vụ án hình sự, tiến hành điều tra là hoàn toàn tuân thủ các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Việc khởi tố vụ án hình sự là “chìa khóa” để cơ quan điều tra tiến hành các hoạt động điều tra, xác minh rõ thông tin và dấu hiệu về tội phạm.

Bộ luật Hình sự quy định nguyên tắc xử lý như sau: Mọi hành vi phạm tội phải phát hiện kịp thời, xử lý nhanh chóng, công minh theo đúng pháp luật. Bên cạnh đó, Điều 103 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 quy định, trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, cơ quan điều tra trong phạm vi trách nhiệm của mình phải kiểm tra, xác minh nguồn tin và quyết định việc khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Trong trường hợp sự việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn để giải quyết tố giác và tin báo có thể dài hơn, nhưng không quá 2 tháng.

Như vậy, việc cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra ngày 15-4-2017 tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức để điều tra về 2 tội danh: “Bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật” (theo Điều 123, Bộ luật Hình sự) và “Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản” (theo Điều 143, Bộ luật Hình sự) hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật.

Vì vậy, người dân nên hợp tác với cơ quan điều tra để làm sáng tỏ vụ việc.

- Có ý kiến cho rằng, nên công bố kết quả thanh tra rồi mới khởi tố vụ án hình sự. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, thanh tra và khởi tố vụ án là hai việc hoàn toàn khác nhau. Là một luật sư, quan điểm của ông thế nào?

- Theo Luật Thanh tra năm 2010, Thanh tra Nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Mục đích hoạt động thanh tra nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Theo Điều 100 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003, việc khởi tố vụ án hình sự chỉ thực hiện khi đã xác định được có dấu hiệu của tội phạm.

Như vậy, thanh tra là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực này; còn điều tra, khởi tố vụ án là hoạt động của cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Đây là hai hoạt động độc lập. Vì vậy, không cần thiết phải chờ có kết luận thanh tra, sau đó mới xem xét, quyết định khởi tố vụ án hình sự.

- Xin cảm ơn ông!