Tăng hiệu quả thực thi pháp luật về bản quyền

Học hỏi để cùng vượt khó

Thời gian qua, luôn có những điểm nóng "đụng đâu vi phạm đấy" liên quan đến vấn đề bản quyền, một phần vì đây là lĩnh vực còn nhiều điều mới với ngay cả người trong cuộc - như Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Vương Duy Biên thừa nhận. Trong khi đó, các tổ chức đại diện lại gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình vận hành. Chánh Văn phòng Hội Nhà văn Việt Nam Đỗ Hàn, đại diện Trung tâm Quyền tác giả văn học Việt Nam chia sẻ: "Khó khăn lớn nhất là nhận thức. Ngay trong Hội Nhà văn Việt Nam cũng không cử được cán bộ chuyên trách, tất cả đều hoạt động kiêm nhiệm. Hơn nữa, bản thân hội viên cũng không chú tâm, sẵn sàng ký ủy quyền mà không nắm rõ ủy quyền đến đâu...".

Chủ tịch Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam Hoàng Trọng Quang bày tỏ mối lo về hiện tượng mà ông gọi là "quán tính bao cấp" đang níu kéo hoạt động của các hội. Ông cũng nêu những băn khoăn khác như chưa số hóa được các tác phẩm, hoặc việc vi phạm quyền sao chép thường diễn ra âm thầm trong thư viện nên khó phát hiện...

Rất nhiều vấn đề đã được nêu ra, và đại diện các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bản quyền tác giả đều thừa nhận rất may mắn có cơ hội "ngồi lại với nhau" dưới sự chủ trì của các cơ quan quản lý, trực tiếp là Cục Bản quyền tác giả, Bộ VH-TT&DL. Đây là dịp để những đơn vị non trẻ được học hỏi kinh nghiệm từ các tổ chức có bề dày phát triển - nổi bật nhất là Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC).

Những con số Giám đốc VCPMC Phó Đức Phương đưa ra rất ấn tượng: Trong năm 2016, tổng số tiền thu được từ công tác cấp phép, thu tiền sử dụng tác phẩm âm nhạc sau khi trừ thuế là gần 73 tỷ đồng, tăng 6,1% so với năm 2015. Trong đó, riêng cấp phép lĩnh vực sử dụng âm nhạc đã đạt doanh thu hơn 18,3 tỷ đồng, sao chép hơn 12,7 tỷ đồng, karaoke hơn 10 tỷ đồng... Trong lĩnh vực truyền thông, Trung tâm đã tiến hành rà soát, kiểm tra và đề nghị xử lý các trường hợp vi phạm trên các mạng xã hội như Youtube, Facebook và các website, ứng dụng nghe nhạc, thu về hàng trăm triệu đồng cho các tác giả.

Hiện nay, hai đơn vị website quốc tế lớn là guvera.vn và youtube.com đã tiến hành ký hợp đồng và trả tiền sử dụng quyền tác giả trên lãnh thổ Việt Nam. Những bài học xung quanh việc Trung tâm phối hợp với các thành viên xử lý thành công nhiều trường hợp khiếu nại, hoặc khởi kiện một số trường hợp tổ chức, cá nhân né tránh việc xin phép và trả tiền cho chủ sở hữu quyền tác giả... thực sự rất hữu ích.

Bước chuyển hợp tác

Một sự kiện đáng nhớ diễn ra dịp này, đó là việc ký kết Chương trình phối hợp giữa VCPMC, Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Việt Nam và Hội Bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc Việt Nam. Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Bùi Nguyên Hùng đánh giá đây là một giải pháp quan trọng nhằm tăng hiệu quả thực thi pháp luật về bản quyền.

Ông Bùi Nguyên Hùng nhấn mạnh: "Sau khi chương trình hợp tác được ký kết, các tổ chức này sẽ có những buổi làm việc trực tiếp để quản lý, khai thác quyền tác giả một cách hiệu quả nhất". Nêu rõ những hạn chế, bao gồm hệ thống tổ chức đại diện quản lý tập thể quyền tác giả mới chỉ có ở một số lĩnh vực, lại chưa đủ mạnh và chuyên nghiệp, nhưng Cục trưởng Bùi Nguyên Hùng tin tưởng với bước chuyển nêu trên, sắp tới sẽ có nhiều sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các Hội với nhau trong xử lý quyền liên quan như ghi âm, ghi hình, quyền sao chép...

Từng bước nâng cao năng lực quản lý và hiệu quả thực thi pháp luật về bản quyền là nhiệm vụ quan trọng, bởi tôn trọng bản quyền chính là tôn trọng giá trị của sự sáng tạo và trí tuệ, nếu không bảo vệ xứng đáng quyền sáng tạo thì nguồn lực phát triển đất nước sẽ bị tiêu hao. Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Vương Duy Biên nhấn mạnh: "Thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục tạo điều kiện để các tổ chức đại diện quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan có thể thực hiện hiệu quả nội dung chương trình ký kết, đồng thời, bám sát những diễn biến trong đời sống chuyên môn để kịp điều chỉnh, có quyết sách phù hợp, tạo điều kiện cho hoạt động và sự ra đời nhiều tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả mới, góp phần giúp văn nghệ sĩ yên tâm đóng góp sức lực và trí tuệ cho xã hội".