Để xảy ra tai nạn lao động: Kiên quyết không cho dự thầu công trình mới

Đây là những thông tin được đưa ra tại tọa đàm trực tuyến "Giải pháp an toàn cho người lao động trong xây dựng", do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 27-7.

Hồi chuông cảnh báo

Vụ TNLĐ nghiêm trọng nhất tính đến thời điểm này xảy ra tối 25-3, tại hạng mục thi công giếng chìm, đê chắn sóng, công trình cảng biển Sơn Dương, thuộc dự án Formusa, Khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh). Vụ sập giàn giáo xảy ra vào thời điểm có khoảng 100 công nhân đang thi công ở độ cao 30m và bị vùi lấp trong đống sắt thép đổ nát. Đến chiều ngày 26-3, lực lượng cứu hộ hơn 1.000 người với nhiều máy móc, thiết bị hiện đại, làm việc liên tục, mới cơ bản kết thúc tìm kiếm nạn nhân. Vụ tai nạn này đã làm 13 người thiệt mạng, hàng chục người bị thương.

Mới nhất, giàn giáo tại công trình xây dựng 17 tầng trên đường Nguyễn Văn Linh (Quận 7, TP Hồ Chí Minh) cũng bị sập trong quá trình thi công. Trước khi sập đổ, giàn giáo có biểu hiện rung, lắc; hàng chục công nhân đang làm việc hoảng loạn tháo chạy nhưng không kịp. 7 công nhân đã bị vùi dưới đống sắt thép giàn giáo, trong đó 2 người tử nạn. Trước đó 1 ngày, một công trình 4 tầng tại Hậu Giang cũng bị sập giàn giáo.

Theo thống kê của ngành LĐ-TB&XH, từ năm 2005 đến năm 2014, cả nước đã xảy ra 58.399 vụ TNLĐ, trong đó có 5.232 vụ nghiêm trọng; làm chết 5.791 người, bị thương nặng 14.298 người. Ngành để xảy ra nhiều vụ TNLĐ nhất là xây dựng, chiếm khoảng 30% số vụ tai nạn gây chết người. Đáng chú ý, từ cuối năm 2014 đến đầu năm 2015, đã liên tiếp xảy ra nhiều vụ tai nạn, sự cố công trình, thiết bị thi công gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Thống kê của ngành LĐ-TB&XH cũng cho thấy, trong các vụ TNLĐ, nguyên nhân thiết bị không bảo đảm an toàn chiếm hơn 18%; nguyên nhân người sử dụng lao động không huấn luyện an toàn cho người lao động chiếm hơn 11% và nguyên nhân người lao động vi phạm quy trình, quy chuẩn an toàn chiếm gần 12%.

Thực thi chưa nghiêm, kiểm tra còn mỏng

Tại buổi tọa đàm, ông Hà Tất Thắng, Cục trưởng Cục An toàn lao động (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, con số thống kê trên mới chỉ phản ánh được một phần. Thực tế, số vụ tai nạn, thương vong do TNLĐ còn lớn hơn rất nhiều và thực sự là hồi chuông cảnh báo, đòi hỏi phải có những giải pháp căn bản hơn để bảo đảm an toàn cho người lao động.

Cũng theo ông Hà Tất Thắng, yếu tố con người trong bảo đảm an toàn lao động rất quan trọng. Qua kiểm tra, có 23/49 đơn vị không tổ chức huấn luyện an toàn lao động theo quy định, với tổng số hơn 2.500 công nhân chưa được huấn luyện biện pháp bảo đảm an toàn; 10/49 đơn vị không kiểm định thiết bị, với tổng số 150 thiết bị không kiểm định theo yêu cầu. Văn bản quy phạm pháp luật về an toàn lao động rất đầy đủ, từ quy định thời gian làm việc, thời gian nghỉ, trang thiết bị bảo hộ, thù lao, trách nhiệm… của người lãnh đạo cao nhất đến giám sát an toàn ở từng tổ, đội thi công; đến quy định xử phạt hành chính, nếu không tuân thủ quy định đào tạo an toàn lao động. Có những trường hợp nhiều lỗi vi phạm, số tiền phạt hành chính lên tới cả tỷ đồng, thậm chí có vụ nghiêm trọng phải khởi tố hình sự, thế nhưng thực tế số vụ tai nạn vẫn xảy ra là do chính những người trách nhiệm thực thi không nghiêm túc - ông Hà Tất Thắng nói.

Theo Phó Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình (Bộ Xây dựng) Lê Quang, sở dĩ lĩnh vực xây dựng chiếm tới 30% số vụ TNLĐ là vì ngành này có nhiều dự án, tập trung đông con người, trang thiết bị, thế nhưng các chủ thể như chủ đầu tư, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công không bảo đảm các biện pháp an toàn. Thiết bị mới chưa có quy trình kỹ thuật, thiết bị cũ không được kiểm định, bảo dưỡng định kỳ; chủ sử dụng lao động không bảo đảm trang thiết bị cho người lao động, người lao động thiếu kiến thức.

Trong khi thanh tra chưa thường xuyên, tần suất kiểm tra thấp, nhất là ở những công trường vùng sâu, vùng xa. Thừa nhận điều này, ông Hà Tất Thắng cho biết, lực lượng thanh tra an toàn lao động chưa đến 100 người, mặc dù rất cố gắng nhưng tỷ lệ doanh nghiệp được kiểm tra không cao. Một bất cập nữa là qua kiểm tra hành chính chỉ xử phạt, thu hồi giấy phép, kiến nghị cách chức chủ thể vi phạm. Trường hợp nghiêm trọng, thanh tra chỉ có quyền đề xuất cơ quan tố tụng, để các cơ quan này xem xét, nếu có dấu hiệu hình sự mới khởi tố vụ án.

Thực tế, tỷ lệ vụ tai nạn đề nghị khởi tố không nhiều, số vụ khởi tố vụ án, khởi tố bị can rất ít, thường là vụ đặc biệt nghiêm trọng. Các lực lượng thanh tra chuyên ngành mà kết hợp được với thanh tra quản lý nhà nước trong bảo đảm an toàn lao động, đồng thời tăng các hành vi vi phạm xem xét khởi tố hình sự thì rất tốt - ông Hà Tất Thắng kiến nghị.

Trong lĩnh vực xây dựng, ông Lê Quang cho biết, Bộ Xây dựng chuẩn bị ban hành quy định nhà thầu phải có cán bộ chuyên trách an toàn lao động trên công trường. Cán bộ chuyên trách bắt buộc qua đào tạo, có chuyên môn, phải qua sát hạch cấp chứng chỉ. Ngoài ra, sửa đổi một số thông tư hiện hành, theo hướng quy rõ trách nhiệm chỉ huy công trường, nhà thầu trong bảo đảm an toàn. Đặc biệt, với nhà thầu để xảy ra tai nạn lao động sẽ kiến nghị không cho tham gia dự thầu công trình mới.