Cấp phiếu lý lịch tư pháp: Phải bảo đảm bí mật đời tư

Để tạo thuận lợi cho người dân và các tổ chức, nhiều cải cách mới đã được áp dụng. Dưới góc độ cơ quan quản lý, Bộ Tư pháp ủng hộ chủ trương này, nhưng cũng đề nghị, các cơ quan, tổ chức không được lạm dụng phiếu LLTP, tránh làm lộ bí mật đời tư.

Tạo thuận lợi cho người dân

Theo Quyết định số 1051/QĐ-BTP ngày 4-6-2015 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch triển khai Đề án thí điểm cấp phiếu LLTP qua dịch vụ bưu chính, đăng ký cấp phiếu LLTP trực tuyến, thời gian thực hiện thí điểm đăng ký cấp phiếu LLTP trực tuyến tại 5 thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và TP Hồ Chí Minh bắt đầu từ quý III-2016. Song trên thực tế, trước thời điểm này, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đã triển khai giải pháp tích hợp cấp phiếu LLTP trực tuyến với dịch vụ tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả qua bưu chính. Qua theo dõi, tuy chưa thiết lập được dịch vụ đồng bộ, nhưng kết quả bước đầu là đáng ghi nhận.

Tại Hà Nội, Sở Tư pháp đã tuyên truyền, phổ biến về các phương thức cấp phiếu LLTP trực tuyến trên cổng thông tin điện tử của Sở, qua bộ phận "một cửa" để người dân biết. Hàng trăm cá nhân ở xa hoặc không có nhu cầu nộp trực tiếp đã sử dụng dịch vụ đăng ký tờ khai trực tuyến. Ông Lê Minh Khương, ở phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình đến nhận kết quả cấp phiếu LLTP tại Sở Tư pháp cho biết, rất hài lòng về tinh thần, thái độ phục vụ và hơn hết, thủ tục khá đơn giản, thuận tiện. Được biết, trường hợp khách hàng đến trễ so với giờ giải quyết, Sở Tư pháp vẫn linh động xử lý nhằm phục vụ người dân một cách tốt nhất. Ngoài ra, Hà Nội đã thực hiện cấp, trả kết quả LLTP qua dịch vụ chuyển phát tại các bưu cục của bưu chính Viettel. Hoạt động này được người dân đón nhận tích cực với ưu điểm tiện lợi và tiết kiệm.

Còn tại TP Hồ Chí Minh, ngoài đăng ký trực tuyến, từ tháng 8-2016, người dân có thể thông qua tổng đài 1080 để đăng ký hẹn ngày giờ làm hồ sơ cấp phiếu LLTP bất kể giờ nào. Đúng ngày hẹn, giờ hẹn, người dân trực tiếp đến quầy tiếp nhận hồ sơ để nộp hồ sơ mà không cần phải lấy số như hình thức thông thường trước đây. Theo ông Huỳnh Văn Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh, triển khai theo hướng này giúp giải quyết hồ sơ nhanh hơn, giảm gánh nặng trong thủ tục hành chính.

Ngăn ngừa tình trạng lạm dụng

Dưới góc độ cơ quan quản lý, Bộ Tư pháp ủng hộ cải cách hành chính trong lĩnh vực LLTP. “Các đề xuất sửa đổi phải làm sao tạo thuận lợi nhất cho người dân” - Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc nêu quan điểm tại cuộc họp nghe Trung tâm LLTP quốc gia báo cáo về tình hình xây dựng Luật LLTP (sửa đổi).

Tuy nhiên, việc triển khai quy định này có biểu hiện bị lạm dụng (như việc một số cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài đã yêu cầu cá nhân là công dân Việt Nam và người nước ngoài có thời gian cư trú ở Việt Nam phải nộp phiếu LLTP số 2 thể hiện cả những án tích đã được xóa của người từng bị kết án ngày càng gia tăng) khi xin thị thực nhập cảnh hoặc làm một số thủ tục khác tại cơ quan đại diện. Một số cơ quan và doanh nghiệp cũng yêu cầu cá nhân nộp phiếu LLTP số 2 để xin giấy phép an ninh hàng không, chứng khoán, xin việc làm... dẫn đến số lượng hồ sơ yêu cầu cấp phiếu LLTP số 2 gia tăng. Nếu như thời gian đầu triển khai thi hành Luật LLTP, hầu hết cá nhân chỉ yêu cầu cấp phiếu LLTP số 1 thì gần đây nhiều cá nhân yêu cầu cấp phiếu số 2, đặc biệt tại tỉnh Sóc Trăng. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, phiếu LLTP số 2 chỉ được cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về LLTP của mình.

Tình trạng trên là đáng ngại vì ảnh hưởng tới quyền được pháp luật bảo đảm bí mật cá nhân được quy định tại Hiến pháp năm 2013 và chính sách nhân đạo của pháp luật hình sự của Nhà nước, ảnh hưởng đến chủ trương tái hòa nhập cộng đồng đối với người đã từng bị kết án, đặc biệt là những người đã được xóa án tích, gây khó khăn cho cá nhân khi tham gia các quan hệ pháp lý. Vì vậy, bên cạnh những quy định cải cách hành chính trong lĩnh vực LLTP, Bộ Tư pháp cần có hướng giải quyết tình trạng lạm dụng phiếu LLTP số 2 ngay trong dự án Luật LLTP sửa đổi.