Phát sinh nhiều khiếu nại phức tạp trong các lĩnh vực kinh tế, dân sự

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái trình bày Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2018.

Báo cáo nêu, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân từ cuối năm 2017 đến nay còn diễn biến phức tạp và gay gắt. Tình trạng công dân tụ dập đông người lên trung ương khiếu kiện gia tăng. Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, trong đó những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng người dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. Đáng chú ý, một số thế lực đã lợi dụng tình hình khiếu nại, tố cáo để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.

Về kết quả tiếp công dân, cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã tiếp trên 411.900 lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh (tăng 12% so với năm 2017), với trên 278.700 vụ việc, có gần 4.640 lượt đoàn đông người. Cơ quan hành chính nhà nước các cấp cũng đã tiếp nhận trên 322.000 đơn thư các loại, trong đó có 193.500 đơn đủ điều kiện xử lý với trên 25.000 vụ việc khiếu nại, 7.870 vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước.

Cơ quan hành chính nhà nước các cấp đã giải quyết 27.580 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ 83,7%. Qua giải quyết đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân 213,2 tỷ đồng, 97,2 ha đất; khôi phục bảo đảm quyền lợi cho 1.800 tập thể, cá nhân...

Báo cáo cũng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn còn tồn tại, hạn chế, như việc tiếp dân định kỳ còn chưa bảo đảm đúng quy định; giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền tại một số địa phương còn chậm, chưa đúng trình tự, thủ tục và chưa phù hợp với thực tiễn; còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, thiếu quyết tâm trong việc đối thoại, xem xét, giải quyết, nhất là các vụ việc có tính chất phức tạp....

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định.

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu, đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, báo cáo năm 2018 của Chính phủ đã có nhiều đổi mới, phản ánh tình hình với nhiều số liệu cụ thể, có địa chỉ rõ ràng; đánh giá, phân tích những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, đồng thời làm rõ những nguyên nhân cơ bản phát sinh khiếu nại, tố cáo và những nỗ lực, cố gắng của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Ủy ban Pháp luật cũng thống nhất cho rằng, tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo trong năm qua đã có sự chuyển biến tốt hơn so với các năm trước. Chính phủ đã dành nhiều sự quan tâm cho công tác xây dựng thể chế trong lĩnh vực này, đã trình Quốc hội thông qua Luật Tố cáo và nghiên cứu sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản của Chính phủ; đồng thời, đã nắm chắc tình hình, kịp thời, thường xuyên chỉ đạo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Thủ tướng và Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đã dành nhiều thời gian chủ trì các cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương để chỉ đạo giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo được dư luận xã hội quan tâm; tổ chức và chủ trì hội nghị với một số bộ, ngành và 27 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để bàn giải pháp giải quyết đối với các vụ khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, chấn chỉnh, tăng cường việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo… Qua đó đã mang lại một số kết quả tích cực, giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp, kéo dài.

Ủy ban Pháp luật thống nhất với các số liệu và đánh giá của Chính phủ về tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân trong năm 2018. Một vài số liệu có tăng so với năm 2017, như số lượng đơn khiếu nại, tố cáo (tăng 11,8%), số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước (tăng 4,7%). Nội dung khiếu nại, tố cáo cơ bản không có nhiều thay đổi so với các năm trước; khiếu nại vẫn chủ yếu về đất đai; tố cáo vẫn chủ yếu liên quan đến cán bộ, công chức lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái trong quản lý, thực thi công vụ, bao che cho cấp dưới gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; một số trường hợp người khiếu nại chuyển sang tố cáo do kết quả giải quyết không đáp ứng được mong muốn...

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ vẫn chưa phân tách được số liệu những vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan theo ngành dọc ở địa phương (như bảo hiểm xã hội, thuế, hải quan, thi hành án dân sự...); chưa phân tích cụ thể việc xử lý các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, tồn đọng kéo dài; chưa có đánh giá xu hướng phát triển của các vụ việc khiếu kiện tập trung đông người ẩn chứa yếu tố phức tạp, nhạy cảm hoặc có sự kích động, lôi kéo của các thế lực thù địch, gây mất an ninh, trật tự xã hội tại một số địa phương.

Bên cạnh đó, thời gian qua đã phát sinh một số khiếu nại phức tạp trong các lĩnh vực kinh tế, dân sự mà không phải là khiếu nại các cơ quan hành chính nhà nước, như khiếu nại mức thu phí tại các trạm BOT đường bộ; khiếu nại việc không bàn giao nhà, không làm thủ tục cấp sổ đỏ của chủ đầu tư nhà chung cư hoặc chậm tiến độ thi công so với hợp đồng đã ký kết, chậm giải ngân hoặc ngừng giải ngân nguồn vốn đã được ngân hàng ký cam kết… Đây cũng là những vấn đề thực tế cuộc sống đặt ra, là một trong những nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện đông người, đòi hỏi Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương phải quan tâm, có hướng giải quyết, xử lý hài hòa quyền lợi của người dân, của nhà đầu tư và của Nhà nước để bảo đảm ổn định xã hội.

Trong công tác tiếp công dân, Ủy ban Pháp luật chỉ ra thực tế tại một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn tình trạng ủy quyền cho cấp phó thực hiện việc tiếp công dân định kỳ, chưa gắn kết việc tiếp công dân với giải quyết khiếu nại, tố cáo, dẫn đến người dân có tâm lý thiếu tin tưởng vào kết quả giải quyết, tiếp tục khiếu nại, tố cáo kéo dài.

Sau khi nghe các báo cáo trên, trong sáng nay, các đại biểu thảo luận tại hội trường về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2018.