Luật Tổ chức chính phủ: Làm rõ chế độ trách nhiệm

Tại tổ Hà Nội, các đại biểu cơ bản tán thành với nhiều nội dung sửa đổi luật nhưng đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại các quy định cho phù hợp và chặt chẽ hơn với Hiến pháp sửa đổi và những luật liên quan.

Đặc biệt, các đại biểu Nguyễn Đình Quyền, Nguyễn Phi Thường đặt vấn đề cần làm rõ chủ thuyết của dự án luật này. Đó phải là chủ thuyết tăng cường chế độ trách nhiệm, một điểm yếu kém, hạn chế nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành của chính phủ hiện nay.

“Nếu luật tổ chức chính phủ, chính quyền địa phương không quy định rõ được trách nhiệm của từng vị trí công tác trong nền hành chính quốc gia thì phải có luật công vụ. Ở các nước, sau khi có bất cứ sự vụ nào xảy ra, chỉ vài tiếng sau, người ta có thể xác định được ngay ai chịu trách nhiệm, không cần phân định. Vì luật của ta mơ hồ về chế độ trách nhiệm nên việc xác định ông trực tiếp, ông liên đới… rất chủ quan, không có cơ sở”, đại biểu Quyền nói.

Đại biểu Quyền đề nghị, dự luật phải làm rõ chế độ trách nhiệm từ thủ tướng đến các thành viên Chính phủ cũng như sự phân cấp giữa Trung ương và địa phương trong quá trình hành pháp.

Về chức năng, thẩm quyền các bộ, cơ quan ngang bộ, đại biểu Quyền nêu thực tế, nhiều vụ việc nhỏ vẫn phải “lên tận Thủ tướng xử lý”, ví dụ như vụ Tiên Lãng, việc quyết cho mua tài sản với các tập đoàn kinh tế…, vậy vai trò, trách nhiệm của 3 cấp chính quyền địa phương, bộ, ngành chủ quản như thế nào? Theo đại biểu Quyền, bộ trưởng phải là người cuối cùng, chính là chính phủ trong lĩnh vực quản lý đó, chứ không phải Thủ tướng là người chịu trách nhiệm điều hành. Dự luật chưa thể hiện được đổi mới này, vẫn đi theo lối mòn.

Đại biểu Trịnh Ngọc Thạch, Nguyễn Ngọc Bảo cũng nhất trí, thủ tướng, bộ trưởng không phải là người quản lý mà phải là người lãnh đạo. Thủ tướng phải làm chiến lược, chủ trương, đường lối… Bộ trưởng cũng vậy. Những việc sự vụ phải là các thứ trưởng đảm nhiệm. Tuy nhiên, phải quy định rõ số lượng thứ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan ngang bộ vào luật theo hướng quy định số tối đa, đồng thời đưa ra tiêu chí bổ nhiệm thêm trong trường hợp đã đạt số lượng tối đa.

Đại biểu Trần Thị Quốc Khánh đề nghị thêm, cần nâng cao vai trò thủ tướng trong việc có quyền bổ nhiệm, cách chức. Đây là trách nhiệm của người đứng đầu cao nhất trong bộ máy hành chính nhà nước.

Đề cập đến một vấn đề rất “nóng” hiện nay là việc tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước và đại diện phần vốn nhà nước của các bộ, ngành tại các doanh nghiệp, tập đoàn Nhà nước, đại biểu Nguyễn Đình Quyền cho rằng, đây là câu chuyện đã bàn khá lâu và đang “rất mắc về mặt lý luận”.

“Mặc dù chúng ta luôn xác định chủ thuyết tiến tới tách bạch rạch ròi giữa quản lý nhà nước và sản xuất kinh doanh nhưng trên thực tế, các bộ chuyên ngành vẫn đang quản lý các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước qua việc can thiệp, quản lý về vốn, con người, tổ chức… Như vậy là các bộ, ngành vẫn tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh”, đại biểu Quyền nói.

Theo các đại biểu Bùi Thị An, Trịnh Ngọc Thạch, Phạm Huy Hùng, các bộ, cơ quan ngang bộ phải tập trung làm công tác quản lý nhà nước, ít can thiệp vào các hoạt động sự nghiệp, nếu không sẽ dẫn tới sự "méo mó" về quản lý, thậm chí là làm phát sinh lợi ích nhóm, không thể có hiệu quả minh bạch.

Liên quan đến quy định về tổ chức, vai trò của Văn phòng Chính phủ, các đại biểu đều đề nghị làm rõ thêm mô hình này.

“Chúng ta có nên tiếp tục duy trì Văn phòng Chính phủ không khi mà quản lý từng lĩnh vực kinh tế-xã hội đã có các bộ, ngành và mỗi bộ, ngành đều có văn phòng riêng? Nếu chúng ta không làm rõ trong luật thì sẽ vẫn còn những xì xào rằng Văn phòng chính phủ là cơ quan siêu bộ, siêu quyền lực”, đại biểu Quyền nói.

Đại biểu Chu Sơn Hà cũng không ủng hộ việc coi Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ là một thành viên Chính phủ, bởi Văn phòng Chính phủ là cơ quan giúp việc, không thể có bộ trưởng giúp việc được.

“Luật cần cải tiến theo hướng quy định Văn phòng chính phủ chỉ là bộ phận giúp việc cho thủ tướng, còn trên từng lĩnh vực quản lý kinh tế, xã hội thì để các bộ trực tiếp giúp việc”, đại biểu Hà nói.