Có thể xem xét, giải quyết vụ việc dân sự dựa trên lẽ công bằng

Chánh Văn phòng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng cho biết, với mục tiêu xây dựng Bộ luật Dân sự thành bộ luật nền, có vị trí, vai trò là luật chung của hệ thống pháp luật, điều chỉnh các quan hệ xã hội được hình thành trên nguyên tắc tự do, tự nguyện, bình đẳng và tự chịu trách nhiệm giữa các bên tham gia; ghi nhận và bảo vệ tốt hơn các quyền của cá nhân, pháp nhân trong giao lưu dân sự; góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ổn định môi trường pháp lý cho sự phát triển kinh tế-xã hội sau khi Hiến pháp năm 2013 được ban hành, Chính phủ đã trình Quốc hội Bộ Luật Dân sự sửa đổi do Bộ Tư pháp chủ trì soạn thảo.

Theo đó, về trách nhiệm của tòa án và cơ quan có thẩm quyền khác trong việc bảo vệ quyền dân sự: Để quyền dân sự được kịp thời tôn trọng, bảo vệ và cụ thể hóa nội dung của các quy định trong Hiến pháp năm 2013 liên quan đến tăng cường trách nhiệm của tòa án. Đặc biệt, phát huy vai trò của tòa án trong việc bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, dự thảo bộ luật quy định: tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác có trách nhiệm bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân khi người dân có yêu cầu về giải quyết vụ việc dân sự thì tòa án nhân dân không được quyền từ chối vì lý do chưa có điều luật để áp dụng mà phải áp dụng tập quán, áp dụng tương tự quy định của pháp luật, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và lẽ công bằng để xem xét, giải quyết vụ, việc dân sự.

Về bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu: Dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi) quy định cụ thể hơn về việc bảo vệ người thứ ba ngay tình trong trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu có đối tượng là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu, theo hướng: trong trường hợp tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch khác cho người thứ ba và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập thực hiện giao dịch thì đối với người thứ ba giao dịch này cần được công nhận, trừ trường hợp người thứ ba biết hoặc phải biết rằng tài sản là đối tượng của giao dịch dân sự đã bị chiếm đoạt bất hợp pháp, ngoài ý chí của chủ sở hữu.

Về thời hiệu: So với Bộ luật Dân sự hiện hành, dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi) chỉ quy định về thời hiệu hưởng quyền và thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự; không quy định thời hiệu khởi kiện. Quy định này nhằm tạo công cụ pháp lý tốt hơn cho người dân trong việc bảo vệ các quyền dân sự của mình và góp phần cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân của tòa án nhân dân.