GS.TS Nguyễn Anh Trí: Là giếng nước đầy thì đừng sợ cạn…

Anh hùng của ngành huyết học và truyền máu

GS.TS Nguyễn Anh Trí là một nhà khoa học tài hoa hiếm thấy mà tôi từng gặp. Tên của ông đã trở thành ấn tượng sâu sắc trong lòng nhiều người dân bởi tài năng và đạo đức của mình.

Trên 30 năm công tác trong ngành y tế, GS.TS Nguyễn Anh Trí đã trở thành người anh hùng của ngành huyết học và truyền máu trong cả nước.

Ông đã cùng với các đồng nghiệp triển khai nhiều kỹ thuật mới để chẩn đoán và điều trị máu. Rất nhiều bệnh nhân mắc các bệnh về máu như: Tan máu bẩm sinh (Thalassemia), rối loạn đông máu (Hemophilia)... Đặc biệt, nhiều bệnh nhân bị các bệnh lý huyết học ác tính, thậm chí là ở giai đoạn cuối đã được cứu sống nhờ vị giáo sư đầu ngành với nhiều sáng kiến về ghép tế bào gốc được áp dụng trong điều kiện Việt Nam.

Những ngày đầu xuân này, người dân mọi miền Tổ quốc còn biết đến ông như một người khởi xướng và tổ chức nhiều chương trình hiến máu nhân đạo lớn mà nay đã trở thành hoạt động cộng đồng như: “Lễ hội Xuân hồng” (từ năm 2008 đến nay), “Hành trình Đỏ” (từ năm 2013 đến nay)...

Có thể nói, những sáng kiến đầy nhân văn và thiết thực này của ông đã giúp giải quyết cơ bản câu chuyện vốn vô cùng bế tắc trong y tế từ xưa đến nay, đó là tình trạng thiếu máu tại các bệnh viện, mang lại cơ hội sống và niềm vui cho hàng ngàn bệnh nhân, hàng ngàn gia đình.

Hà Nội là quê hương thứ hai

- GS sinh ra ở Quảng Bình nhưng sống và thành danh ở Hà Nội. Mảnh đất Thủ đô có ý nghĩa như thế nào với ông?

- Tôi sinh ra và lớn lên tại vùng đất cách mạng huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Hơn 18 tuổi (1976), tôi ra Hà Nội học đại học và gắn bó với mảnh đất này cho đến hôm nay, đã là 43 năm.

Suốt quãng đời thanh xuân, trưởng thành và già đi ở mảnh đất này, Hà Nội chính là quê hương thứ hai của tôi. Từ một cậu học trò nghèo ở tỉnh lẻ, tôi lập nghiệp và thành công ở Thủ đô, trở thành “Công dân ưu tú” của mảnh đất văn hiến, nơi nhân tài bốn phương hội tụ thì phải nói là rất vinh dự và tự hào.

Mọi người thường nhắc đến tôi với vai trò là người khởi xướng và tổ chức thành công hai chương trình hiến máu nhân đạo lớn mà nay đã trở thành hoạt động cộng đồng là “Lễ hội Xuân hồng” và “Hành trình Đỏ”, nhưng tôi lại thấy rằng mình là người may mắn. Vì Hà Nội là Thủ đô, là trung tâm văn hóa của cả nước nên khi phong trào hiến máu nhân đạo được phát động ở đây thì sức lan tỏa mới rộng như thế và thành công mới thăng hoa được.

Mảnh đất này đã cho tôi quá nhiều!

GS.TS Nguyễn Anh Trí tâm sự, danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú mà ông vinh dự được trao năm 2015 thực sự là nguồn khích lệ, động viên to lớn để ông tiếp tục có nhiều đóng góp hơn nữa cho Thủ đô, cho đất nước.

Chỉ một năm sau đó, GS.TS Nguyễn Anh Trí và các cộng sự đã được vinh danh tại lễ trao giải thưởng Nhân tài Đất Việt với giải Nhất trong lĩnh vực Y dược. Ông cho biết, đề tài mà ông và các cộng sự đoạt giải thưởng là về tế bào gốc, ứng dụng ngân hàng tế bào máu dây rốn cộng đồng, điều trị các bệnh cơ quan tạo máu. Đề tài này được đánh giá cao vì tính mới lạ, hiện đại và đem lại hiệu quả lớn.

Đầu năm 2017, ông và các đồng nghiệp ở Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về những đóng góp trong các hoạt động truyền máu, đặc biệt là xây dựng ngân hàng máu sống với lực lượng hiến máu dự bị thực chất, hiệu quả và bền vững. Rồi cũng năm 2017 ông lại được vinh danh trong chương trình “Vinh quang Việt Nam”. Đây là lần thứ hai ông được nhận danh hiệu danh giá này (lần thứ nhất năm 2013).

Cũng trong năm 2016, ông là người duy nhất trong số những người tự ứng cử tại Hà Nội đã trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XIV (nhiệm kỳ 2016-2021). Ông cho biết khi tự ứng cử, ông đã cân nhắc rất kỹ, muốn tự nguyện đóng góp sức lực, trí tuệ của mình vào hoạt động của Quốc hội, vì nhân dân, vì Tổ quốc. 

Và ông đã trở thành thành viên của Đoàn đại biểu Quốc hội Hà Nội. Điều đó làm ông rất vinh dự và hạnh phúc vì được đóng góp, được cống hiến cho nhân dân, cho Thủ đô.

Trên cương vị một đại biểu Quốc hội đại diện cho tâm tư, nguyện vọng và tiếng nói của cử tri Thủ đô, tại diễn đàn Quốc hội hay các hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố, GS.TS Nguyễn Anh Trí luôn sôi nổi phát biểu thảo luận các vấn đề liên quan đến quốc kế, dân sinh, nhất là vấn đề về y tế, giáo dục, môi trường, giao thông, chống tham nhũng...

Đầu tháng 10-2017, người dân Hà Nội xúc động trước cuộc chia tay bịn rịn, đầy lưu luyến, thấm đẫm tình đồng nghiệp, tình thân của bệnh nhân dành cho GS.TS Nguyễn Anh Trí khi ông rời nhiệm sở về nghỉ chế độ hưu trí. Có lẽ lâu lắm rồi, người ta mới thấy một cuộc chia tay của một giáo sư - bác sĩ, của một người lãnh đạo mà lại tạo ra nhiều sự chú ý và những nỗi xúc động đến thế.

Khi ấy, có người đã bày tỏ sự nghi ngờ: “Too good to be true” (Quá chói lòa để có thể tin được bằng mắt) nhưng khi được tiếp xúc với ông và có thực tế 5 tháng cuối năm 2018 làm việc tại Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, tôi càng trân trọng và nể phục những “di sản” mà ông đã gây dựng tại Viện.

Vẫn khao khát sáng tạo và cống hiến

GS.TS Nguyễn Anh Trí có nụ cười hiền hậu. Cách nói chuyện của ông nhẹ nhàng, tình cảm, dễ đi vào lòng người. Cả cuộc đời gắn bó với ngành y, sau khi nghỉ hưu, ông vẫn khao khát sáng tạo và cống hiến.

- Nhịp sống của ông hiện còn căng thẳng như hồi làm Viện trưởng không?

- “Tôi là một người đam mê công việc và muốn được cống hiến cho xã hội theo cách mà tôi có thể. Sau khi nghỉ hưu, tôi thấy mình bận rộn hơn trước nhưng rất vui. Hiện nay, tôi có những nhóm công việc và thứ tự ưu tiên như sau:

Thứ nhất, tôi đang là một đại biểu Quốc hội và đây là lúc tôi có cơ hội làm tròn vai trò của mình. Lâu nay, tôi có đóng góp sức lực nhưng cảm thấy chưa đủ, nay tôi muốn dành ưu tiên cao nhất, toàn tâm toàn ý cho “nhiệm vụ” này, tham gia tích cực mọi công việc được phân công.

Tôi thấy, để phát biểu một ý kiến đúng, tâm huyết và hay trong diễn đàn Quốc hội là rất khó! Tôi có thể giảng về y khoa 2 ngày mà không cần phải soạn bài, nhưng để phát biểu chỉ 7 phút ở nghị trường thôi, tôi thường phải chuẩn bị mất 2 đêm. Làm tròn vai một đại biểu Quốc hội là cực kỳ bận rộn nhưng tôi luôn xác định rõ trách nhiệm của mình.

Thứ hai, tôi hiện là Chủ tịch Hội đồng cố vấn Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Đến nay, MEDLATEC đã chạm mốc 23 năm xây dựng và phát triển, với đội ngũ y, bác sĩ khoảng trên 1.100 người, phân bố trên 25 tỉnh, thành phố.

Ở MEDLATEC còn có đội ngũ cộng tác là những chuyên gia đầu ngành trong nước và quốc tế, do vậy rất cần có một nhạc trưởng về chuyên môn để tạo nên nguồn sức mạnh lớn lao, tập trung khối trí tuệ, chất xám để phục vụ bệnh nhân ngày một tốt hơn. Đảm nhận vai trò Chủ tịch Hội đồng cố vấn chuyên môn, thiết nghĩ đây cũng chính là môi trường để tôi tiếp tục cống hiến, chăm sóc sức khỏe nhân dân...

Thứ ba, tôi là Chủ tịch Hội đồng cố vấn Trung tâm di sản các nhà khoa học Việt Nam (MEDDOM CENTER) ở Hà Nội và Công viên di sản các nhà khoa học Việt Nam (MEDDOM PARK) ở Hòa Bình.

Đây là 2 cơ sở được thành lập từ ý tưởng ban đầu của tôi nhằm lưu giữ những kỷ niệm, những tài liệu vật thể và phi vật thể của các nhà khoa học đã có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó cũng là sự tri ân của tôi đối với các thầy cô giáo, các nhà khoa học… Hiện nay, gần 1.800 nhà khoa học ở tất cả các lĩnh vực trong cả nước tin cậy gửi gắm tài liệu hiện vật vào MEDDOM.

Bên cạnh đó, tôi vẫn đang nghiên cứu và là chủ nhiệm nhóm đề tài cấp nhà nước và đang hướng dẫn cho các nghiên cứu sinh bảo vệ luận án tiến sĩ, thạc sĩ. Ngoài ra, tôi còn tham gia tổ chức các dự án từ thiện vì cộng đồng.

Người nghệ sĩ trân trọng từng phút giây cuộc sống

Không chỉ là một bác sĩ giỏi, hết lòng vì người bệnh, một người làm khoa học đa tài, một nhà lãnh đạo xuất sắc, là niềm tự hào của ngành Y tế Việt Nam, GS.TS Nguyễn Anh Trí còn là một nghệ sĩ tài năng với những tác phẩm sâu lắng và dạt dào cảm xúc.

Tính đến thời điểm hiện tại, ông đã xuất bản 3 tập thơ, sáng tác được hơn 45 ca khúc. Những ca khúc của ông mang tới nhiều cung bậc cảm xúc và để lại ấn tượng khó phai trong lòng khán giả. Đó là sự thăng hoa trong cảm xúc của tác giả về tình yêu quê hương đất nước, về con người Việt Nam.

Trong 3 năm trở lại đây, mỗi năm ông đã sáng tác khoảng 5 - 6 ca khúc mới. Năm 2017, ông đã tổ chức thành công “Đêm nhạc Nguyễn Anh Trí” tại Hà Nội. Các năm 2017 và 2018 ông đều có tác phẩm đoạt giải của Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Nhận lời mời của Chủ tịnh UBND tỉnh Quảng Bình, ông đang gấp rút chuẩn bị tổ chức Đêm nhạc Nguyễn Anh Trí “Tri ân quê hương” tại thành phố Đồng Hới (Quảng Bình - quê hương ông) vào tháng 6-2019 này.

- Trong cuộc sống, điều quan trọng nhất với ông là gì, thưa giáo sư?

- “Với tôi, tất cả đều quan trọng nhưng cũng là không quan trọng. Tôi quan niệm không có việc gì khó nhưng cũng không có gì là dễ dàng. Thiết nghĩ sự hài hòa, mềm dẻo, trân trọng cuộc sống sẽ giúp chúng ta làm được nhiều việc có ích”.

Ở GS.TS Nguyễn Anh Trí cái gì cũng vẹn toàn. Như ông nói, ông hài lòng với mỗi ngày mình sống, với mỗi điều mình có, mình vun đắp, xây dựng lên. Và ông muốn dành quãng thời gian còn lại của cuộc đời để chiêm nghiệm và sáng tác.

Xin cảm ơn những cống hiến của ông. Xin chúc ông sức khỏe, khả năng tư duy trí tuệ bền bỉ và sức trẻ dẻo dai để có thể thực hiện được trọn vẹn những dự định mà ông vẫn hằng ấp ủ.