Gia tăng căng thẳng Mỹ và Iran

Lực lượng vũ trang của Iran về cơ bản gồm: Quân đội Cộng hòa Hồi giáo Iran (IRIA) và Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Tổng quân số của hai lực lượng này là 550.000 người, trong đó IRGC có khoảng 125.000 nhân viên quân sự, đặt dưới sự chỉ huy của lãnh tụ tối cao Ali Khamenei (Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang Iran). Khác với IRIA, IRGC không có nhiệm vụ bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ mà chỉ bảo vệ chế độ Hồi giáo. Trong nước, IRGC đóng vai trò canh giữ ý thức hệ hồi giáo Shia và tham gia quản lý kinh tế, kiểm soát hầu hết các lĩnh vực chiến lược.

Việc coi IRGC là một tổ chức khủng bố sẽ cho phép Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt tiếp theo, đặc biệt là lĩnh vực kinh doanh, do sự tham gia của IRGC vào nền kinh tế Iran. Nói một cách cụ thể, bước đi này báo hiệu một cuộc leo thang mạnh mẽ về chính sách, gây áp lực lên chính quyền Tehran sau khi Mỹ tuyên bố rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran vào tháng 5 năm ngoái và tiếp tục tái áp đặt các lệnh trừng phạt đã bị tạm đình lại sau thỏa thuận ký năm 2015.

Ông chủ Nhà Trắng nêu rõ, đây là thông điệp gửi tới Tehran rằng, việc bảo trợ chủ nghĩa khủng bố sẽ mang đến hậu quả nghiêm trọng. Washington sẽ tăng cường sức ép tài chính và buộc Iran phải trả giá về những hành động ủng hộ hoạt động khủng bố cho đến khi chấm dứt các hành vi vi phạm.

Trước đây, IRGC đã cùng chiến tuyến với Mỹ trên một số mặt trận như đối đầu với Taliban tại Afghanistan, truy quét tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ở Iraq. Việc xếp IRGC vào danh sách khủng bố nhằm gây áp lực buộc Iran từ bỏ chương trình hạt nhân có thể châm ngòi cho các cuộc đụng độ giữa IRGC với các lực lượng của Mỹ ở Trung Đông.

Bộ Quốc phòng cùng Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã đưa ra những dấu hiệu không đồng tình với quyết định này. Đại diện Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ từng cảnh báo: “Lực lượng đặc nhiệm Mỹ cũng có khả năng bị coi là khủng bố, trong khi họ thường nhận nhiệm vụ hỗ trợ quân sự và đào tạo lực lượng nổi dậy ở nước ngoài”. Trong khi đó, Chủ tịch Tổ chức phi lợi nhuận Hội đồng quốc gia Mỹ Iran - ông Trita Parsi nhận định, động thái coi IRGC là tổ chức khủng bố không chỉ gây áp lực kinh tế cho Iran mà còn đóng sập cánh cửa tiềm năng giải quyết căng thẳng với Tehran.

Nhận định của các nhà phân tích hoàn toàn có cơ sở khi mới đây, Hội đồng An ninh tối cao Iran tuyên bố đưa các lực lượng Mỹ ở Tây Á, còn được gọi là Bộ Tư lệnh trung ương Mỹ (CENTCOM), vào danh sách các nhóm khủng bố của nước Cộng hòa Hồi giáo này. Hội đồng An ninh tối cao Iran cáo buộc Mỹ và các đồng minh luôn ủng hộ các nhóm cực đoan và quân khủng bố ở khu vực Tây Á, và Mỹ phải nhận trách nhiệm về những hành động này. Không ít lần Tehran khẳng định, việc xếp IRGC vào danh sách nhóm khủng bố hoặc áp đặt thêm các lệnh trừng phạt sẽ chấm dứt các cơ hội đối thoại trong tương lai giữa Washington và Tehran. Bên cạnh đó, Mỹ buộc phải chuyển các căn cứ quân sự trong khu vực ra khỏi vị trí cách tầm bắn của tên lửa IRGC 2.000km.

Trong bối cảnh Trung Đông vẫn đang hỗn loạn do cuộc nội chiến Syria, IS đang tìm cách khôi phục lực lượng tại nhiều quốc gia, quan hệ Israel - Palestine liên tục lao dốc, động thái của Mỹ nhằm vào Iran sẽ khiến an ninh tại khu vực này vốn đã bất ổn sẽ ngày càng phức tạp hơn.