Hội nghị Ngoại trưởng NATO: Tìm kiếm lối đi mới

Bên cạnh đó, nội bộ tổ chức này cũng phát sinh những phản ứng trái chiều sau tuyên bố dậy sóng của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron rằng liên minh quân sự lớn nhất thế giới đang “chết não”. Vì vậy, cuộc gặp của Ngoại trưởng các nước thành viên NATO tại Brussels (Bỉ) đã tập trung thảo luận một loạt vấn đề quan trọng với mục tiêu nâng cao vai trò và vị thế của khối trong bối cảnh môi trường quốc tế có nhiều thay đổi.

Phát biểu trước thềm hội nghị, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenber nhấn mạnh việc tăng cường uy tín, củng cố nội khối và định hướng lối đi mới là những nhiệm vụ cấp bách. Theo Tổng Thư ký Jens Stoltenber, cách tốt nhất để các thành viên NATO giải quyết những khác biệt và thách thức chung là ngồi xuống và thảo luận. Ông cũng khẳng định sự cần thiết của một thể chế đa phương mạnh mẽ như NATO và đề nghị các nước thành viên nỗ lực củng cố liên minh quân sự lớn nhất thế giới chứ không phải làm suy yếu tổ chức này.

Trên tinh thần đó, tại hội nghị, Ngoại trưởng các nước thành viên NATO đã thông qua hai mục tiêu mới. Trước hết, NATO coi không gian vũ trụ là nơi cạnh tranh chiến lược trong những năm tới và sẽ đầu tư vào lĩnh vực này để bảo đảm sức cạnh tranh trước Nga và Trung Quốc. Tuy nhiên, NATO cũng tuyên bố sẽ không quân sự hóa không gian, không đưa vũ khí lên không gian vũ trụ nhưng sẽ phát triển năng lực bảo vệ các vệ tinh quân sự và dân sự của khối. Thứ đến, NATO sẽ theo dõi chặt chẽ và phân tích tác động của việc Trung Quốc liên tiếp gia tăng chi tiêu quân sự trong hơn một thập kỷ qua. Ngoài ra, những nỗ lực lâu nay như điều chỉnh quan hệ với Nga hay kêu gọi các nước thành viên sớm hoàn tất yêu cầu tăng ngân sách quốc phòng hằng năm lên mức 2% GDP… vẫn được duy trì.

Đáng chú ý là việc Pháp và Đức đã đưa ra đề xuất lập các nhóm thảo luận về tương lai chính trị của NATO. Đức cho biết muốn lập một ủy ban dưới sự điều hành của Tổng Thư ký NATO để thảo luận về tương lai của khối, qua đó có thể tổng hợp báo cáo trình lên Hội nghị Thượng đỉnh NATO vào năm 2021. Trong khi đó, Pháp lại đề nghị thành lập một nhóm chuyên gia gồm các nhà ngoại giao và chính trị gia kỳ cựu, thảo luận độc lập về các đường lối chính trị, các mục tiêu, các giá trị của NATO cũng như tham vọng riêng của châu Âu.

Trên thực tế, việc tìm kiếm lối đi phù hợp có ý nghĩa quan trọng bởi NATO từ lâu không còn đối thủ trực tiếp. Về phương diện quân sự, tổ chức này vẫn là lực lượng mạnh nhất thế giới với chi tiêu quốc phòng năm 2018 lên tới 963 tỷ USD. Chỉ riêng ngân sách quốc phòng hằng năm của Mỹ, một thành viên chủ chốt của NATO, đã gấp 2,5 lần ngân sách quốc phòng của Trung Quốc và gấp hơn 10 lần của Nga. Theo nhận định của giới chuyên môn, một trong những hướng đi khả thi cho NATO là chuyển mình thành liên minh mang nhiều màu sắc chính trị hơn, có tiếng nói đủ trọng lượng trong các vấn đề thế giới và khu vực. Khi kết hợp sức mạnh quân sự sẵn có với nền tảng “mềm” này, NATO sẽ có vai trò mạnh mẽ hơn so với hiện nay.

Có thể thấy, việc đề ra những mục tiêu mới là lựa chọn sáng suốt của NATO nhằm giữ cho các thành viên không đi lạc hướng, đồng thời bảo đảm vai trò của khối trong bản đồ chính trị thế giới. Vì vậy, những vấn đề thảo luận tại hội nghị, đặc biệt là đề nghị của Berlin và Paris, được đánh giá là hữu ích trong bối cảnh NATO, một liên minh thành lập để đối phó với những thách thức thời Chiến tranh Lạnh, đang dần trở nên không phù hợp với môi trường thế giới hiện đại với vô vàn mâu thuẫn, xung đột và các mối đe dọa an ninh phi truyền thống ngày càng khó lường.