Tội xâm phạm quyền khiếu nại, tố cáo

Khi công dân khiếu nại, tố cáo một quyết định hoặc một việc làm vi phạm pháp luật của người có thẩm quyền nhưng lại bị chính người đó hoặc người khác cố tình ngăn cản hoặc làm hại thì pháp luật xử lý như thế nào ?

Trần Vũ (quận Đống Đa)

Trả lời: Điều 74 Hiến pháp năm 1992 quy định: “Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước,... hoặc bất cứ cá nhân nào. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác”.

Đối với người xâm phạm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, Điều 132 Bộ luật hình sự quy định:

“1. Người nào có một trong các hành vi sau đây thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm:

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở việc khiếu nại, tố cáo, việc xét và giải quyết các khiếu nại, tố cáo hoặc việc xử lý người bị khiếu nại, tố cáo.

- Có trách nhiệm mà cố ý không chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền xét và giải quyết các khiếu nại, tố cáo gây thiệt hại cho người khiếu nại, tố cáo.

2. Người nào trả thù người khiếu nại, tố cáo thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến năm năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ một năm đến năm năm.”

Lợi dụng chức vụ, quyền hạn là những người được giao những thẩm quyền, nhiệm vụ nhất định trong cơ quan Nhà nước, đoàn thể, tổ chức xã hội đã lợi dụng thẩm quyền, nhiệm vụ của mình để cản trở việc khiếu nại như dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực không cho công dân gửi đơn, không nhận đơn; buộc người gửi đơn rút lại đơn khiếu nại, tố cáo hoặc tuy nhận đơn nhưng không chỉ đạo giải quyết những nội dung đơn nêu ra. Các hành vi sau cũng được coi là vi phạm pháp luật: hủy đơn, dìm đơn, tiêu hủy các tài liệu chứng cứ của đương sự, tiết lộ công việc điều tra gây khó khăn cho việc xử lý vụ việc khiếu nại, tố cáo... hoặc đối tượng bị khiếu nại, tố cáo đã được làm rõ nhưng không xử lý kỷ luật người này.

Cố ý không chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền xét và giải quyết các khiếu nại, tố cáo gây thiệt hại cho người khiếu nại là hành vi không chấp hành quyết định của các cơ quan có thẩm quyền xét khiếu nại, tố cáo gồm cơ quan thanh tra, cơ quan bảo vệ pháp luật như Công an, Viện kiểm sát, Tòa án, chính quyền các cấp gây hậu quả thiệt hại cho người khiếu nại, tố cáo. Thiệt hại có thể là vật chất, tinh thần hoặc danh dự, tự do, sức khỏe... Hành vi của người phạm tội có thể là không chịu trả tự do cho người bị bắt giữ, giam oan sai, không cho người bị sathải trở lại làm việc, không khôi phục Đảng tịch cho người khiếu kiện bị khai trừ Đảng không đúng quy định.

Hành vi trả thù người khiếu nại, tố cáo thường được thựchiện bằng các hình thức khác nhau tùy thuộc vào mối quan hệ giữa người phạm tội và nạn nhân, chức năng, quyền hạn của người phạm tội... nhằm gây những thiệt hại về vật chất, thể chất, tinh thần hoặc những quyền lợi khác đối với người có đơn khiếu nại, tố cáo như sa thải khỏi cơ quan, không cho tăng lương theo quy định, khai trừ ra khỏi Đảng...

Nếu hành vi trả thù người khiếu nại, tố cáo gây thiệt hại về sức khỏe của họ mà tỷ lệ tổn hại từ 11% trở lên thì người phạm tội còn bị truy tố về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Điều 104 Bộ luật Hình sự.

Trường hợp người phạm tội nhận tiền, đồ vật hoặc lợi ích vật chất để cản trở việc khiếu kiện thì còn bị truy tố về tội nhận hối lộ theo Điều 279 Bộ luật Hình sự.

HNM