Buổi nói chuyện ấn tượng của Tổng thống Mỹ Barack Obama

Mở đầu buổi nói chuyện là màn hát quốc ca do nữ ca sỹ Mỹ Linh thể hiện. Sau đó, Chủ tịch VUFO Vũ Xuân Hồng phát biểu khai mạc sự kiện trước khi Tổng thống Obama bắt đầu bài phát biểu của mình. Phát biểu khai mạc sự kiện này, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) Vũ Xuân Hồng nhấn mạnh cuộc gặp gỡ này là sự kiện quan trọng trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ. Trải 21 năm bình thường hóa, quan hệ hai nước đã có những bước tiến mạnh mẽ. Ghi dấu ấn là những sự kiện quan trọng như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ vào năm 2015 và Việt Nam đang chào đón Tổng thống Obama trong những ngày này. Hợp tác Mỹ là yếu tố quan trọng trong hợp tác châu Á - Thái Bình Dương. Nhiều nhà phân tích cho rằng khó tin được quan hệ hai nước lại phát triển mạnh mẽ, toàn diện đến vậy.

Mở đầu buổi nói chuyện, Tổng thống Obama gửi lời cảm ơn đến Việt Nam đã nhiệt liệt chào đón ông. Ông nhấn mạnh, trong chuyến thăm này, sự thân thiện của người Việt Nam đã chạm đến trái tim của mình. Nhắc lại việc đi ăn bún chả và uống bia Hà Nội, ông cũng chia sẻ, nhìn thấy nhiều xe máy trên phố và chưa thử qua đường. Tiếp đó ông B.Obama chia sẻ, “tôi không phải Tổng thống Mỹ đầu tiên đến Việt Nam, nhưng tôi cũng là người như các bạn, đã trưởng thành sau cuộc chiến tranh Việt Nam. Khi lực lượng quân sự Mỹ rời Việt Nam lúc đó tôi 13 tuổi, do vậy lần đầu tiên được tiếp xúc với người Việt Nam, khi mà tôi lớn lên ở Hawaii, tôi đã gặp một số người Mỹ gốc Việt ở đó, nhiều người còn trẻ hơn tôi. Nhiều người trẻ Việt Nam cũng như hai con gái của tôi khi sinh ra chỉ biết đến tình hòa bình và hữu nghị Việt Nam - Hoa Kỳ, do vậy khi đến đây, tôi ý thức về quá khứ nhưng chúng ta nên hướng về tương lai, sự thịnh vượng, an ninh và sự ổn định để chúng ta có thể thúc đẩy lẫn nhau".

Nhấn mạnh đến lịch sử của Việt Nam, Tổng thống Obama cho biết: “Tôi cũng trân trọng quá khứ lịch sử rất huy hoàng của Việt Nam. Hàng nghìn năm, Việt Nam đã trồng cấy ở những mảnh đất này. Chúng ta đã có lịch sử trống đồng Đông Sơn. Hà Nội đã đứng vững trên dòng sông Hồng hơn một nghìn năm".

Thế giới đều biết đến lụa và những bức tranh của Việt Nam và Văn Miếu là bằng chứng kiến thức của Việt Nam. Sau nhiều thế kỷ, vận mệnh của Việt Nam đã bị nhiều nước can thiệp, nhưng giống như cây tre cũng như tinh thần bất khuất của người Việt Nam như Lý Thường Kiệt đã ghi lại: Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành đã định tại sách trời”. Ông cũng cho biết quan hệ Việt Nam – Mỹ đã từng bắt đầu từ hơn 200 năm trước khi một người Mỹ Jefferson đi tìm kiếm giống lúa gạo đã đến Việt Nam, từ đó những thương nhân Mỹ đã qua Việt Nam mua bán, trao đổi. Ông một lần nữa nhắc tới lịch sử khi nhắc đến những giúp đỡ của Việt Nam đối với phi công Mỹ trong những năm cuối cuộc chiến tranh Thế giới lần thứ hai. Ông cho rằng: “Khi đó dường như, việc đánh đuổi thực dân đã đưa chúng ta xích lại gần nhau". Đến đây, Tổng thống ngậm ngùi chia sẻ: “Nhưng chiến tranh Lạnh đã đưa chúng ta đến một cuộc chiến. Chúng ta đã nhận thức được sự thật đau đớn rằng chiến tranh dù cho thế nào đi nữa đều mang lại sự đau đớn và bi kịch cho người dân của chúng ta”.

“Trong các nghĩa trang liệt sĩ, trên bàn thờ của các gia đình Việt Nam chứa đựng đầy những nỗi đau của hơn 3 triệu người Việt đã ngã xuống. Trong nghĩa trang của đất nước chúng tôi, người ta có thể chạm vào hơn 58.000 liệt sĩ vĩnh viễn không trở về. Khi chúng ta bất đồng một điều gì đó, chúng ta vẫn phải nhớ đến những người đã ngã xuống vì đất nước, cả người Việt và người Mỹ. Chúng ta đã hàn gắn với nhau: tìm kiếm người mất tích, đưa họ về nước, gỡ bỏ những bãi mìn còn chưa nổ. Trẻ con không thể nào bị mất chân bởi những bãi mìn này khi đang chơi đùa”, Tổng thống Obama chia sẻ.

Nhấn mạnh đến sự phối hợp giữa hai nước trong việc rà phá bom mìn tại Đà Nẵng và sự hỗ trợ ở sân bay Biên Hòa, Tổng thống B.Obama cho rằng, quá trình hòa giải của hai nước không chỉ là liên quan đến các cựu chiến binh. Nhiều người Mỹ, Việt đã nỗ lực hàn gắn những vết thương và cũng đã đem lại những lợi ích cho hai nước, như trung úy Hải quân giờ là Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Ông cho rằng, chính bởi những người cựu chiến binh đã cho hai quốc gia thấy con đường đi và người dân đã cảm thấy rất phấn khích để tiếp tục mưu cầu hòa bình.

Trích dẫn lời bài hát của nhạc sỹ Văn Cao: “Từ nay ta biết quê người, từ nay người biết thương người”, Tổng thống Obama chia sẻ quan hệ hai nước đang ngày càng gần gũi, thương mại tự do ngày càng tăng lên, các sinh viên, học giả nghiên cứu quan hệ hợp tác với nhau. Ông cho biết Mỹ đã đón nhiều sinh viên Việt Nam hơn bất kỳ quốc gia nào ở Đông Nam Á. Rất nhiều khách du lịch Mỹ cũng đã đến thăm Việt Nam, 36 phố phường cổ Hà Nội, các cửa hàng ở Hội An, cố đô Huế. Với vai trò của mình, Tổng thống mong muốn tiếp tục những sự tiến bộ này của quan hệ hai nước và với quan hệ đối tác toàn diện ngày càng gần gũi hơn, ngày càng hợp tác với nhau.

Ông cho biết mục tiêu của trong chuyến thăm này là chúng ta xây dựng nền tảng ngày càng vững chắc hơn cho quan hệ hai nước trong nhiều thập kỷ tới; nhấn mạnh: “Ngày hôm nay, hai nước đã trở thành bạn bè, đối tác của nhau”. Đây là điều mà hai nước đã chỉ ra cho thế giới thấy. Việt Nam là một nước có chủ quyền độc lập và không có quốc gia nào khác có thể áp đặt lên ý chí của người dân Việt Nam. Độc lập, chủ quyền ấy do người dân Việt Nam quyết định. Mỹ rất quan tâm đến sự thành công của đất nước Việt Nam. Ông cũng đã nhắc lại những thành công của Việt Nam như việc đi vào nền kinh tế thế giới với tốc độ phát triển thuộc hàng nhanh nhất Châu Á để trở thành nước có thu nhập trung bình.

Ông vạch ra nhiều hướng hợp tác, trong đó có hợp tác kinh tế, đặc biệt là giáo dục. Nói tới môi trường giáo dục, ông Obama khẳng định, đó là ưu thế nổi bật của Mỹ mà như ông nói hôm qua, Đội Hòa bình sẽ tới Việt Nam để dạy tiếng Anh và như thế nghĩa là những người trước đây mang chiến tranh tới giờ sẽ trở lại với tri thức và giáo dục. Ông vui mừng thông báo trong mùa thu năm nay, đại học Fullbright sẽ mở tại TPHCM – một đại học phi lợi nhuận chất lượng cao hướng đến hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho Việt Nam, kể cả lĩnh vực như kỹ thuật máy tính, thơ Nguyễn Du, triết học, nghiên cứu toán học như giáo sư Ngô Bảo Châu.

Nhấn mạnh đến hợp tác trong TPP, Tổng thống Obama cho biết với tư cách của mình ông ủng hộ mạnh mẽ TPP, bởi vì TPP sẽ giúp cho Việt Nam xuất khẩu nhiều sản phẩm hàng hóa đến Mỹ. Điều này sẽ giúp cho Việt Nam không phải phụ thuộc thương mại với quốc gia nào duy nhất mà mở rộng thị trường của mình như với Mỹ. TPP cũng sẽ giúp thúc đẩy hợp tác vùng, giúp giải quyết các vấn đề bình đẳng kinh tế, thúc đẩy nhân quyền, giúp cho người lao động có điều kiện lao động an toàn hơn. Đây là tương lai, hy vọng mà TPP mang lại. Tất cả các quốc gia thành viên phải cam kết thực hiện các mục tiêu mà TPP đặt ra.

Về hợp tác an ninh, Tổng thống Obama cho biết, hai nước đã nhất trí xây dựng niềm tin, tiếp tục công tác đào tạo, cung cấp thiết bị cho cảnh sát biển, năng lực bảo vệ hàng hải cũng như cứu trợ nhân đạo trong thiên tai. Với việc Mỹ sẽ dỡ bỏ lệnh hoàn toàn cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, Việt Nam có thể trang bị những vũ khí cần thiết để đảm bảo an ninh của mình. Chính điều này là dấu mốc khẳng định việc bình thường hoá quan hệ hoàn toàn giữa hai nước. Ông chia sẻ: “Thế kỷ 20 đã dạy cho tất cả chúng ta, không chỉ Việt Nam một trật tự quốc tế và an ninh chung phụ thuộc lẫn nhau”. Đồng thời nhấn mạnh đến các thông lệ chung giữa các quốc gia. “Dù lớn hay nhỏ phải được tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ. Các nước lớn không được “bắt nạt” các nước nhỏ hơn”.

Tiếp đó, Tổng thống Obama mong muốn giải quyết sự khác biệt giữa hai chính quyền về nhân quyền và cho rằng không có quốc gia nào trên thế giới là hoàn hảo.

Về các thách thức toàn cầu, ông mong muốn Việt Nam bảo vệ các nơi như Vịnh Hạ Long, hang Sơn Đoòng cho thế hệ tương lai. Nước biển tăng sẽ làm ảnh hưởng đến các vùng ven biển và Việt Nam cần thực hiện cam kết chống lại ảnh hưởng của biến đổi khí hậu COP21, đấu tranh chống ảnh hưởng ngập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long. Mỹ vui mừng khi đã giúp đỡ Việt Nam tham gia hơn nữa về gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.

Nhắc đến lời bài hát “Nối vòng tay lớn” của cố nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, Tổng thống Obama tin tưởng rằng, với tình hữu nghị giữa hai nước, Mỹ và Việt Nam sẽ cùng vượt qua các thách thức, ông cũng lạc quan vào tương lai của hai nước.

Kết thúc bài nói chuyện của mình, Tổng thống Obama cho rằng Mỹ sẽ luôn là đối tác của và là người bạn của Việt Nam. “Để sau này, khi người Việt Nam và người Mỹ đứng cạnh nhau, họ sẽ nhớ đến khoảnh khắc này như những gì Nguyễn Du đã viết: “Rằng: Trăm năm cũng từ đây - Của tin gọi một chút này làm ghi”.

Tổng thống Mỹ kết thúc bài phát biểu trong tiếng vỗ tay vang dội dưới hội trường. Nói lời cảm ơn lần nữa bằng tiếng Việt, ông Obama cùng đoàn ra thẳng sân bay để vào Thành phố Hồ Chí Minh.