Vẫn như thùng thuốc súng

Đêm 21-6, người dân làng Andrivka, gần thành phố Slavyansk, địa điểm giao tranh ác liệt giữa quân đội chính phủ và lực lượng đối lập có vũ trang tại miền Đông, vẫn nghe tiếng rền vang của đạn pháo các loại. Trong khi đó, quân đội Chính phủ Ukraine và lực lượng ủng hộ ly khai đã đổ lỗi cho nhau về các vụ giao tranh chỉ ít giờ sau lệnh ngừng bắn. Theo Bộ Quốc phòng Ukraine, chỉ 4 giờ sau lệnh ngừng bắn, các tay súng miền Đông đã dùng súng máy và lựu đạn tấn công căn cứ quân sự ở phía đông Donetsk và một số điểm khác gần biên giới với Nga. Các đơn vị quân đội đã không đáp trả lại một số cuộc tấn công của lực lượng ly khai. Trong khi đó, đại diện của nước Cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk tuyên bố, Slavyansk vẫn tiếp tục bị quân đội Ukraine không kích và pháo kích dữ dội. Trước đó, một thủ lĩnh cấp cao của lực lượng ly khai Ukraine đã bác bỏ những điều kiện trong kế hoạch hòa bình của Tổng thống Petro Poroshenko, khẳng định các tay súng ủng hộ liên bang hóa sẽ không buông súng cho tới khi Kiev rút hết các lực lượng ở miền Đông Ukraine. Nhiều người biểu tình ly khai cũng coi lệnh ngừng bắn là một sự lừa gạt.

Với diễn biến lúc này ở miền Đông Ukraine, giới phân tích không mấy lạc quan ngay cả khi Tổng thống P.Poroshenko giải thích chi tiết về kế hoạch lập lại hòa bình ở miền Đông - Nam đất nước trước toàn dân. Theo đó, tân Tổng thống Ukraine cam kết đến tháng 9-2014 sẽ tiến hành phi tập trung hóa quyền lực một cách sâu rộng. Tới lúc đó, các khu vực sẽ có quyền tự do sử dụng ngôn ngữ mà họ chọn. Ông cũng hứa sẽ xây dựng các cơ sở hạ tầng và sản xuất của miền Đông (bị phá hủy trong thời gian chiến dịch quân sự) cũng như nối lại việc chi trả xã hội cho người dân vùng chiến sự vốn bị dừng lại lâu nay với lý do không bảo đảm an ninh. Tuy nhiên, "tỷ phú Chocolate" cũng khẳng định có sẵn "phương án B" trong trường hợp kế hoạch hòa bình bị lợi dụng để kéo dài thời gian. Cảnh báo này cho thấy, cuộc khủng hoảng Ukraine khó có thể sớm thấy hồi kết khi các bên liên quan chẳng những không mấy tin tưởng vào sự thỏa hiệp mà còn nhiều hoài nghi hơn trước "thiện chí" của mỗi bên.

Một diễn biến khác khiến dư luận lo ngại căng thẳng sẽ tiếp tục gia tăng trong quan hệ Nga - Ukraine khiến kế hoạch hòa bình vừa mới nhen nhóm có nguy cơ đổ vỡ, đó là ngày 22-6, Mátxcơva đã yêu cầu Kiev giải thích và xin lỗi về vụ pháo kích vào trạm biên phòng của Nga ở tỉnh Rostov, làm một nhân viên hải quan Nga bị thương, một số tòa nhà, công trình kỹ thuật và thông tin liên lạc bị hư hỏng. Sự cố này xuất phát từ cuộc đụng độ xảy ra giữa quân đội Ukraine và lực lượng ly khai tại trạm kiểm soát Dolzhansky của Ukraine hôm 20-6. Trong các loạt pháo kích của quân đội Ukraine nhăm đè bẹp sự kháng cự của quân ly khai, một số loạt đạn pháo của quân đội Ukraine đã nã trúng vào trạm kiểm soát Novoshahtinsk thuộc tỉnh Rostov của Nga. Tại thời điểm đó, ngoài cán bộ hải quan và biên phòng, còn có khoảng 200 công dân đang qua lại biên giới.

Trước những rối ren mới vừa lan tới biên giới Nga - Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lệnh cho các binh sĩ ở miền Trung Nga trong "tình trạng sẵn sàng chiến đấu". Lệnh này được đưa ra chỉ 24 giờ sau khi Điện Kremlin xác nhận có sự gia tăng sự hiện diện quân sự ở biên giới với Ukraine - Nga. Mátxccơva cho rằng việc tăng cường lực lượng Nga gần biên giới với Ukraine là nhằm củng cố đường biên giới Nga và đã được triển khai từ nhiều tuần trước. Động thái này được Nga xác nhận cùng thời điểm Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố có thông tin cho biết Nga đã tập trung xe tăng và pháo tại các địa điểm triển khai và có thể được cung cấp cho lực lượng ly khai tại Ukraine.

Cùng với những diễn biến mới dọc biên giới Ukraine - Nga, hàng trăm binh sĩ của Donetsk đã thề trung thành và bảo vệ đất nước tự xưng ở miền Đông đến giọt máu cuối cùng. Đây là những dấu hiệu rõ ràng nhất thách thức kế hoạch hòa bình vừa được Tổng thống P.Poroshenko đưa ra và đặt miền Đông của Ukraine trước nguy cơ bùng nổ mới.