Sản xuất lúa gạo Hà Nội: Thiếu bộ giống tiềm năng

Theo khảo sát mới đây của ngành nông nghiệp Hà Nội, hầu hết các huyện ngoại thành vẫn cấy những giống lúa cũ chủ lực là: Khang dân, Q5… Các giống lúa này chiếm tới 50-60% diện tích lúa tại các huyện. Tuy nhiên, giống Q5 đã thoái hóa, chất lượng thấp, giống Khang dân cũng đã gieo cấy nhiều năm cần phải chọn lọc lại. Ở một số huyện như Phú Xuyên, Ứng Hòa… tỷ lệ gieo cấy lúa lai tuy có tăng, đạt 30-40%, nhưng nguồn giống phải nhập khẩu với giá thành cao, bị động, không ổn định. Những năm gần đây, Hà Nội có kế hoạch mở rộng diện tích lúa hàng hóa chất lượng cao với giống chủ lực là Bắc thơm số 7, giống RVT, T10, Nàng xuân, Hương thơm số 1… Đặc biệt, giống Bắc thơm số 7 chiếm 40% diện tích trong các mô hình sản xuất lúa hàng hóa chất lượng cao của thành phố những năm gần đây. Tuy nhiên, qua thời gian gieo cấy những giống lúa này đã bộc lộ nhiều hạn chế, khả năng chống chịu sâu bệnh kém. Vụ mùa năm 2012, hầu hết diện tích cấy giống lúa Bắc thơm số 7 đều bị bạc lá (lên đến 70-80% diện tích), giảm năng suất 20-30%. Các giống khác như nếp 9603, RVT, T10… cũng bộc lộ khả năng chống chịu sâu bệnh kém, bạc lá, dễ đổ, năng suất giảm.

Là đơn vị hàng đầu của Hà Nội trong sản xuất và cung ứng giống, Xí nghiệp (XN) Giống cây trồng Thường Tín (thuộc Công ty TNHH một thành viên Đầu tư và Phát triển nông nghiệp Hà Nội - Hadico) đã liên tục khảo nghiệm, trình diễn, chọn lọc với mục đích tìm ra bộ giống lúa phù hợp với điều kiện sản xuất ngoại thành Hà Nội. Giám đốc XN Khuất Văn Dũng cho biết, diện tích cấy lúa của Hà Nội là 204.900ha, do đó việc khảo nghiệm, gieo cấy tìm ra bộ giống lúa mới có năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện ngoại cảnh, điều kiện canh tác của các vùng sản xuất lúa của Hà Nội và các vùng lân cận là nhiệm vụ cấp bách của đơn vị. Cả vụ xuân và vụ mùa, XN đã phối hợp với Viện Cây lương thực, thực phẩm và các cục, vụ, viện thuộc Bộ NN&PTNT tiến hành gieo cấy, khảo nghiệm hàng chục giống lúa để tìm ra những giống lúa chất lượng, bổ sung vào cơ cấu giống ở Hà Nội.

Vụ mùa năm 2012, XN đã tiến hành khảo nghiệm 15 giống lúa như: NH1, NH2, TĐ1, TĐ2, TĐ3, NB 01, GL 106, HDT8… Qua chọn lọc, đã xác định được một số giống lúa sinh trưởng tốt, khả năng chống chịu sâu bệnh khá và tỷ lệ đẻ nhánh cao. Đặc biệt XN đã đầu tư 1 tỷ đồng mua bản quyền giống lúa HDT8 của Viện Cây lương thực nghiên cứu và tiến hành khảo nghiệm, đến vụ mùa năm 2013 sẽ cung ứng giống lúa này cho các địa phương. Giám đốc XN Khuất Văn Dũng cho hay: "Đây là giống lúa bổ sung vào cơ cấu giống tốt cho Hà Nội. Chất lượng gạo ngon, năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, chắc chắn là giống lúa tiềm năng".

TS Lê Hưng Quốc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Giống cây trồng Việt Nam cho rằng, nguyên nhân chính khiến một nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 trên thế giới như Việt Nam luôn có giá gạo bán thấp hơn so với các nước là do chất lượng gạo không cao. Đối với Thủ đô Hà Nội, việc nghiên cứu để tìm bộ giống phù hợp, chất lượng là yếu tố quyết định để nâng cao giá trị kinh tế, giúp nông dân làm giàu từ cây lúa. Hiện lượng giống sản xuất trong nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất, thiếu những giống tốt, chất lượng cao và phải nhập giống từ nước ngoài nên việc sản xuất lúa gạo gặp nhiều khó khăn, giá thành cao.

Để khắc phục những hạn chế đó, XN Giống cây trồng Hà Nội đã đầu tư hệ thống sân phơi, kho chứa, đặc biệt là chú trọng sản xuất, khảo nghiệm để tìm ra bộ giống lúa chất lượng, năng suất khá, phù hợp với điều kiện ngoại cảnh các vùng của Hà Nội. Hiện XN đã xây dựng hệ thống thị trường giống ở nhiều tỉnh, thành phố như: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Quảng Bình, Bình Định, Điện Biên, Lai Châu, Hòa Bình... Mỗi năm, đơn vị sản xuất và cung ứng trên 5.000 tấn giống lúa các loại cho các huyện ngoại thành và các tỉnh, thành. XN cũng xây dựng hệ thống cung ứng đến các cơ sở, HTX của thành phố mỗi loại giống đều có hướng dẫn kỹ thuật gieo cấy. Đối với những giống mới, XN  tổ chức tập huấn cho nông dân về quy trình kỹ thuật, phương pháp thâm canh để đạt năng suất cao.