Vận tải hành khách công cộng: Vì sao không đạt mục tiêu?

Ngân sách càng nhiều, khách càng... giảm

Theo thống kê của Sở GTVT TP Hồ Chí Minh, 6 tháng đầu năm 2015, tổng khối lượng VTHKCC trên địa bàn thành phố đạt khoảng 270 triệu lượt HK, giảm 6,1% so với cùng kỳ năm 2014. Trong đó, khối lượng xe buýt (XB) ước đạt 153 triệu lượt HK, giảm 13% so với cùng kỳ năm 2014. Bên cạnh đó, xe buýt có trợ giá phổ thông thực hiện trong 6 tháng đầu năm đạt gần 3,1 triệu chuyến, bình quân hơn 17 chuyến/ngày, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái hơn 2 chuyến/ngày (giảm 0,1%); bình quân gần 40 HK/chuyến, giảm 5,1% so với cùng kỳ năm 2014.

Lý giải tình trạng trên, ông Lê Hoàng Minh, Phó Giám đốc Sở GTVT TP Hồ Chí Minh cho biết, thời gian nghỉ vào các dịp lễ, tết dài hơn các năm trước, người dân có nhu cầu tham quan du lịch và về quê thăm gia đình tăng cao, nên số lượng HK sử dụng XB giảm. Số lượng tuyến buýt có trợ giá chỉ còn 107, giảm 3 tuyến và tuyến buýt không trợ giá giảm 4 tuyến so với cùng kỳ năm 2014. Học sinh sử dụng dịch vụ đưa
đón chỉ có 171 trường, giảm 70 trường so với năm học trước. Sử dụng dịch vụ XB đưa đón công nhân có 23 nhà máy, xí nghiệp, giảm 5 đơn vị so với cùng kỳ năm 2014.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Văn Đông, Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TP Hồ Chí Minh, không thể lý giải về việc giảm HK đi lại VTHKCC một cách đơn giản như vậy. Ông Đông cho hay, kế hoạch dự toán kinh phí trợ giá xe buýt năm 2015 là hơn 1.000 tỷ đồng, chưa bao gồm phần dự phòng phí dành cho công tác thay xe, mở tuyến xe buýt mới, tăng cự ly do điều chỉnh lộ trình… Đây là con số không nhỏ trong hoàn cảnh nguồn ngân sách ngày càng hạn hẹp. "Với cả nghìn tỷ đồng ngân sách thành phố đổ vào VTHKCC, liệu ngành GTVT đã thực sự đầu tư hiệu quả? Các doanh nghiệp vận tải đã thực sự chú trọng đầu tư vào dịch vụ và con người chưa? Sự phối hợp giữa ban, ngành liên quan đã phát huy tốt hay không? Đó là những điều khiến ông Đông băn khoăn.

Phục vụ kém, an ninh không bảo đảm

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh, qua khảo sát hơn 7.000 ý kiến của HK đi XB cho thấy, có hơn 8,5% cho rằng lái xe, nhân viên phục vụ có thái độ phân biệt đối xử với HK; gần 24% xe bỏ trạm không đón khách; gần 20% nhà xe có văn hóa ứng xử kém... Thừa nhận điều này, ông Phạm Đình Đức, Trưởng phòng Quản lý vận tải đường bộ (Sở GTVT TP Hồ Chí Minh) còn cho biết thêm, chất lượng xe chưa đạt yêu cầu chiếm 14,5%; thiếu an toàn khi đi XB chiếm 10,1%; phóng nhanh vượt ẩu, dừng đỗ không đúng trạm… tức là đều liên quan chất lượng dịch vụ chưa tốt.

Rõ ràng, việc sụt giảm HK trên các tuyến buýt hiện nay không thể không đề cập thái độ phục vụ của lái xe và nhân viên. Chẳng hạn, tại tuyến số 1 (Bến Thành - Bến xe Chợ Lớn) và số 7 (Bến xe Chợ Lớn - Gò Vấp), mỗi khi lên xe hai tuyến này, HK rất bức xúc trước thái độ rất lạnh nhạt của tiếp viên, người già lên xe không được nhân viên hỗ trợ, thậm chí nhiều nhân viên ngồi luôn trên khoang lái rồi gọi vọng ra sau khi HK lên xuống. Chưa hết, các lái xe chạy ẩu, nếu người nào đi XB không quen rất dễ bị nôn mửa. Bà Thượng Mỹ An, đại biểu HĐND TP Hồ Chí Minh cho biết, rất nhiều người phản ánh việc mất an ninh, trật tự trên một số tuyến XB, nhất là các tuyến đưa đón học sinh và công nhân. "Loại hình VTHKCC cần được nâng cao đạo đức, cái tâm của đội ngũ phục vụ. Nếu không tạo sự thay đổi trong các khâu này thì rất khó để thu hút HK. Ngoài ra, cần nhanh chóng thực hiện gắn camera giám sát trên từng tuyến buýt" - Bà An nhìn nhận.