Khủng hoảng Ukraine: “Hơi ấm” đầu tiên

Dù còn quá sớm để nói về những cam kết nhưng quyết tâm của tân Tổng thống Petro Poroshenko đã phần nào được thể hiện trong nỗ lực duy trì sự thống nhất ở quốc gia Đông Âu đang chìm trong khủng hoảng và xung đột sâu sắc này.

Đáng chú ý là cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin với Tổng thống vừa đắc cử của Ukraine P.Poroshenko bên lề lễ kỷ niệm 70 năm Ngày quân đồng minh đổ bộ xuống bờ biển Normandy (gọi là D-Days) tại Pháp. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa hai nguyên thủ của Nga và Ukraine kể từ khi ông P.Poroshenko trở thành nhà lãnh đạo Ukraine. Dù chỉ kéo dài trong thời gian ngắn ngủi 15 phút trước bữa trưa dưới sự chủ trì của Tổng thống Pháp Francois Hollande, nhưng hai nhà lãnh đạo đã phần nào tìm được tiếng nói chung trong việc kêu gọi chấm dứt các chiến dịch quân sự và tình trạng đổ máu ở miền Đông Ukraine. Một trong những bước đi cụ thể được đề cập là một lệnh ngừng bắn tại khu vực phía Đông đang hỗn loạn của Ukraine. Với việc công nhận ông P.Poroshenko là Tổng thống được bầu của Ukraine, Tổng thống V.Putin cho rằng chính quyền Kiev cần thiết lập đối thoại toàn dân để chấm dứt khủng hoảng chính trị và xã hội hiện nay. Theo đó các bên tham gia đối thoại không phải là đại diện Nga và Ukraine mà là giữa đại diện chính quyền Kiev và lực lượng ủng hộ liên bang hóa tại miền Đông Ukraine. Song, điều kiện tiên quyết để thiết lập đối thoại là Kiev phải chấm dứt ngay chiến dịch quân sự ở khu vực Đông Nam Ukraine.

Vậy là sau một thời gian dài căng thẳng, đã có những động thái cho thấy cuộc khủng hoảng nghiêm trọng tại Ukraine đã xuất hiện những tín hiệu có thể mở ra niềm hy vọng hòa bình. Cho dù không có kế hoạch trước, Tổng thống Mỹ Barack Obama và người đồng cấp V.Putin cũng đã có cuộc gặp gỡ bên lề lễ kỷ niệm D-Days tại Pháp. Sự kiện trên diễn ra trong bối cảnh quan hệ song phương Nga - Mỹ đang ở thời điểm tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua. Tuy nội dung cuộc gặp không được tiết lộ, nhưng qua việc hai nhà lãnh đạo ngồi chung một bàn đã khiến dư luận hy vọng rằng vấn đề Ukraine dẫn tới sự đối đầu nghiêm trọng giữa Nga và phương Tây sẽ có những chuyển biến tích cực. Với vai trò đầu tàu của Châu Âu, Thủ tướng Đức Angela Merkel trong cuộc gặp chưa đầy 30 phút với Tổng thống Vladimir Putin đã đánh giá cao vai trò của Nga trong việc bình ổn tình hình tại Ukraine; đồng thời nhấn mạnh rằng đã đến lúc các bên phải thực hiện nhiệm vụ bình ổn tình hình chính trị Ukraine, đặc biệt ở khu vực miền Đông.

Một loạt cuộc gặp diễn ra chưa đầy 24h trước khi Tổng thống P.Poroshenko chính thức nhậm chức tại trụ sở Quốc hội Ukraine ở thủ đô Kiev. Trong lời tuyên thệ nhậm chức, vị tổng thống thứ năm kể từ khi nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây tuyên bố độc lập vào năm 1991 đã cam kết bảo vệ chủ quyền, độc lập của Ukraine cũng như đảm bảo sự thịnh vượng của đất nước và an sinh xã hội của người dân nước này. Khẳng định trên cương vị mới với nhiều trọng trách, tân Tổng thống Ukraine cam kết sẽ bảo đảm các quyền và sự tự do của người dân Ukraine, tôn trọng Hiến pháp và luật pháp, song song với việc nâng cao uy tín của quốc gia Đông Âu này.

Các trận chiến ác liệt giữa quân đội Ukraine và lực lượng ly khai thân Nga vẫn nổ ra ở các khu vực phía Đông và phía Nam đất nước trong 48h qua là một trong hàng loạt thách thức mà tân Tổng thống P.Poroshenko đang phải đối mặt. Bên cạnh đó, thúc đẩy cải cách kinh tế khi Ukraine, vay 17 tỷ USD lãi suất thấp từ Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) cùng hàng loạt gói viện trợ khác từ Liên minh Châu Âu (EU) để giải quyết những khó khăn kinh tế cũng trở thành "gánh nặng" trách nhiệm với nhà tỷ phú này. Tuy nhiên, việc có được một mối quan hệ cân bằng và hài hòa hơn giữa Nga và phương Tây là nhiệm vụ quan trọng nhất để đất nước bên bờ Biển Đen tiến vào quỹ đạo ổn định. Các cuộc gặp gỡ chớp nhoáng vừa qua đã mang đến những “hơi ấm” đầu tiên cho mối quan hệ băng giá "tay ba" giữa Nga, phương Tây và Ukraine.