Căng thẳng tại Ukraine: Leo thang nguy hiểm

Nguy cơ căng thẳng giữa Mátxcơva với Kiev và các bên liên quan có thể leo thang tới mức nguy hiểm là lời cảnh báo được nhắc đi, nhắc lại trong vòng 24 giờ qua khi giao tranh lan rộng tại miền Đông - Nam Ukraine. Ngày 29-8, Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Ukraine, Đại tá Andriy Lysenko cho biết lực lượng biên phòng của nước này đã phải rút lui vì không có trang thiết bị hạng nặng để ngăn cản 2 đoàn xe tăng tiến vào một thị trấn có vị trí chiến lược đối với Ukraine. Giao tranh cũng đã bùng lên vùng Kherson ở phía Bắc Crimea. Ukraine lo ngại Mátxcơva có thể đang lên kịch bản cho những đợt tấn công từ bán đảo bên bờ Biển Đen, sau khi Kiev cáo buộc quân đội Nga đã chiếm đóng phần lãnh thổ dọc biên giới miền Đông Ukraine với chiều dài lên tới 450km.

Cùng ngày, chuẩn tướng người Hà Lan Nico Tak - một chỉ huy cao cấp của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - công bố tại một cuộc họp báo hình ảnh vệ tinh về các đơn vị pháo tự hành được cho là của Nga triển khai ở các vị trí bắn gần Krasnodon, miền Đông Ukraine. Trong khi đó, một quan chức cấp cao Mỹ dẫn tin tình báo cho biết 1.000 lính Nga đã vượt biên giới phía nam Ukraine với vũ khí hạng nặng và đang chiến đấu cùng với quân ly khai Ukraine và khoảng 20.000 binh sĩ Nga đã áp sát biên giới Ukraine. Tuy nhiên, phía Nga đã phủ nhận hoàn toàn những cáo buộc trên. Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc (LHQ) Vitaly Churkin nhận định: Căng thẳng leo thang hiện nay là hệ quả từ chính sách sử dụng vũ lực thay vì đối thoại mà Kiev tiến hành với lực lượng biểu tình đòi liên bang hóa ở miền Đông. Đại sứ V.Churkin cũng cho rằng Mỹ nên chấm dứt can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác.

Cùng với tình hình chiến sự nóng lên từng giờ, cuộc đối đầu giữa các bên trên phương diện ngoại giao và kinh tế cũng diễn ra không kém phần ác liệt. Ngày 29-8, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết nước này cùng các đồng minh sẽ quyết định tăng cường trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga tại Hội nghị Thượng đỉnh của NATO ở Xứ Wales vào tuần sau; đồng thời chỉ trích Tổng thống Nga Vladimir Putin đã phớt lờ các cơ hội tìm kiếm giải pháp ngoại giao để chấm dứt xung đột. Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết: EU sẽ thảo luận về các lệnh cấm vận Nga tại cuộc họp của Hội đồng Châu Âu (EC) dự kiến diễn ra trong hôm nay (30-8).

Trước diễn biến ngày càng xấu đi tại miền Đông Ukraine, ngày 29-8, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) đã tiến hành họp khẩn. Tổng Thư ký Ban Ki-moon nhấn mạnh nếu thông tin chiến sự tại miền Đông Ukraine đang lan rộng ra phía Nam, tiến gần tới biên giới với Nga và tiếp giáp biển Azov là chính xác thì, đây là sự "leo thang nguy hiểm". Trong khi đó, Ủy ban Nhân quyền thuộc Liên hợp quốc đã công bố báo cáo về tình hình thương vong của dân thường tại khu vực chiến sự, theo đó, chỉ trong một tháng vừa qua, hơn 1.200 người Ukraine đã thiệt mạng.

LHQ cũng đã chỉ ra sự thật rằng quân đội Ukraine phải chịu một phần trách nhiệm trong những thương vong đó do đã hành động pháo kích "không chọn lọc" vào các thành phố. Báo cáo của Ủy ban Nhân quyền LHQ nêu rõ, họ có trong tay thông tin về việc quân đội Ukraine sử dụng nhiều loại vũ khí như pháo cối, giàn tên lửa trong các hoạt động chiến sự ở những khu vực tập trung đông dân cư, trong khi chính quyền nước này luôn khẳng định không tấn công vào những khu vực như vậy. LHQ cũng quy trách nhiệm cho lực lượng dân quân miền Đông trong việc bố trí xe cơ giới quân sự bên trong hoặc gần khu vực dân cư, nhưng khẳng định việc này không thể gỡ bỏ trách nhiệm của quân đội Ukraine trong tuân thủ luật pháp quốc tế, cụ thể là nguyên tắc phân biệt, hài hòa và thận trọng trong khi tấn công quân sự.

Như vậy, hy vọng về một lộ trình hòa bình cho Ukraine vừa lóe lên đã lại vụt tắt. Trong bối cảnh các bên đều giữ lập trường quá khác biệt như hiện nay, khả năng ngồi vào bàn đàm phán một cách xây dựng vì sự ổn định của an ninh khu vực là rất thấp. Cơ hội để những dân thường ở miền Đông Ukraine, những người đang hứng chịu nhiều đau thương trở lại cuộc sống bình yên chỉ là một viễn cảnh mù mịt.