Người trẻ Hà Nội tìm về Hà Nội

Tác giả Nguyễn Trương Quý chia cuốn sách thành hành trình “từng cây số từ Hà Nội”, từ mốc cây số 0, cho đến cây số 50, 100 rồi nghỉ chân và đi tiếp đến cây số 1.000. Từ mốc cây số 0, anh viết “Văn Bờ Hồ”, mà thực ra là về tranh Bờ Hồ. Liên tưởng ở cuối bài viết này dễ làm các nhà văn đàn anh cười khẩy hay nổi đóa khi khuyên họ đem văn ra Bờ Hồ... bán cho đắt khách. Anh viết về phố sách giảm giá Đinh Lễ - Nguyễn Xí cách Bờ Hồ mấy bước chân hay xa hơn là cây cầu Chương Dương như thể ngày nào anh cũng đi trên những địa chỉ ấy, tẩn mẩn đếm từng nhịp cầu hay thuộc tên, nhớ mặt và tính cách cùng cách bán mua của từng chủ hiệu sách. Trăn trở nhiều hơn cả là những trang viết về Hà Nội những ngày trong cơn ngập úng lịch sử hay khi nắng nóng kinh người, về Hà Nội thời đại số, về Hà Nội dòng chìm dòng nổi... Mỗi câu chữ ở đó chất chứa “niềm vui giản dị của một thành phố không có dáng vẻ hoa lệ tí nào, và cả những nỗi buồn của đô thị nham nhở”, như anh tâm sự.

Ở cự ly 50 cây số, những chuyến đi lang thang qua những miền quê Bắc bộ càng khiến chàng trai Hà Nội tiếc ngẩn ngơ cho những gì đã mất từ biết bao cảnh tượng đền chùa miếu mạo bị tô vẽ, làm mới hay những không gian thờ cúng linh thiêng trở nên chật chội, bức bối và pha tạp vì sự xô bồ của nhà cửa xung quanh hay ồn ào phố thị ập đến... Có những trang viết nặng lòng với lễ hội xứ Bắc hay những ngày Tết cổ truyền dân tộc. Trong hương vị quen thuộc ấy, anh có những phát hiện khá thú vị, rằng đi xem lễ hội miền Bắc là đi xem người, là xem nhau chưng diện, quần là áo lượt, tán tỉnh và tình tự nhau... Hay những cái Tết xứ Bắc “vẫn như ngưng đọng lại vẻ đẹp của mùa xuân cổ điển, là dịp hồi cố lý tưởng cho thời gian khó đã qua, vì thế Tết cũng là dịp quan trọng của người già”.

Từ cây số 100, “đi xa khỏi vùng ảnh hưởng trực tiếp của Hà Nội”, đến vịnh Hạ Long. Ngoài vẻ đẹp kỳ vĩ của thiên nhiên khiến người viết say mê đếm từng đảo đá, anh không quên khám phá một Hạ Long lịch sử. Đưa ra luận điểm, “Với người Việt, Hạ Long là lịch sử”, anh đi tìm vết tích chiến trận chống quân xâm lược Nguyên Mông trên hang Đầu Gỗ hay những bài thơ của vua chúa khắc trên núi bài thơ... Rồi anh theo chân dân “phượt” trên các nẻo đường chinh phục cái mới, cái lạ và cả những trang viết đầy suy tư, ngẫm ngợi rất đỗi con người về quê hương, về nguyên quán...

Trước khi đến với chặng đường dài hơn 1.000 cây số, chàng trai Hà Nội ấy “Nghỉ chân” và tản mạn về một chữ “hổ”, về sức mạnh của “kẻ dạt vòm”, về nhạc Trịnh, về rock... Từ cây số 1.000, anh ghé về Quy Nhơn, về Sài Gòn ngồi nhấm nháp cà phê ở Đồng Khởi bất thình lình liên tưởng đến Pattaya của Thái Lan và đi xa hơn cả là đến với “Siem Reap bậc thềm Angkor”... Có lẽ phải là người của những ngày bé thơ đạp xe lòng vòng các phố phường Hà Nội để đi học vẽ ở Cung Thiếu nhi Hà Nội hay đứng chen chúc trong đám trẻ xếp hàng gõ trống “tùng dinh dinh” của những đêm Trung thu Hà Nội yên bình gần ba chục năm trước… mới có thể miên man trong những dòng suy tưởng về những địa danh ồn ào xa xôi nhưng gợi nhớ quê hương nhiều đến thế.

Hà Nội là Hà Nội là tập sách thứ ba trong bộ sách của Quý về Hà Nội, cùng với Tự nhiên như người Hà Nội và Ăn phở rất khó thấy ngon. Viết về những điều quen thuộc, những chuyện không còn xa lạ hay những địa chỉ rất thân quen nhưng người viết có nhiều phát hiện khá tinh tế, dù đôi khi anh hơi ngoa ngôn và câu chữ dẫn dụ dễ khiến người đọc lạc lối. Nhưng ở đó có sức hút của những quan sát kỹ lưỡng dưới góc nhìn của một kiến trúc sư, nhưng hơn hết là nghĩa tình của một người trẻ với thành phố đang chuyển động. Tìm hiểu và yêu mến thành phố này với tinh thần của một công dân và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống đích thực. Với Quý, “cuộc tìm kiếm những giá trị văn hóa ở một thành phố tưởng như đã định hình nét văn hóa mà vẫn liên tục phải gọt giũa” này, cũng là chặng đường của một người Hà Nội tìm về với Hà Nội, với những kỷ niệm không dễ nguôi quên, những mảng ký ức sáng tối, đậm nhạt và hơn cả là nỗi niềm của một người trẻ trước những thay đổi của Hà Nội hôm nay. Người đọc sẽ chia sẻ với anh, dù đôi lúc có những bài viết lộ vẻ lạc điệu với tổng thể hay sự hẫng hụt đáng tiếc về giọng điệu...

Sinh năm 1977, tốt nghiệp Đại học Kiến trúc Hà Nội, Nguyễn Trương Quý hiện là biên tập viên của Nhà xuất bản Trẻ. Phần lớn những bức ảnh trong sách do Quý chụp. Anh vẽ những hình minh họa nho nhỏ như bao diêm cùng với phần vẽ bìa với hình ảnh khu vực hồ Gươm (bìa trước) và hồ Tây (bìa sau). Ấy là Hà Nội nhìn từ trên cao xuống với nhà cao tầng nghễu nghện bên đền chùa và những cây cổ thụ. Vẫn những hình ảnh quen thuộc với nét vẽ đơn giản nhưng rất gợi. Hà Nội của Quý, nhìn xa hay gần đều ngổn ngang và trong mắt anh, những gì của xưa cũ dường như đều đẹp. Vẻ đẹp ấy khiến người Hà Nội trẻ đã tìm về Hà Nội trong yêu thương và trách nhiệm qua những trang sách vừa quen, vừa lạ.