Thành phố Hồ Chí Minh: Sớm giải quyết căn cơ vấn nạn rác thải

Ô nhiễm gia tăng vì rác chôn lấp

Những ngày đầu tháng 7-2022, cứ vào buổi chiều hoặc tối những ngày mưa to gió lớn, cư dân chung cư Hoàng Anh Thanh Bình (phường Tân Hưng, quận 7) lại phải đóng kín cửa để ngăn mùi xú uế của rác thải. Chị Trần Thu Trang ngụ tại tòa C của chung cư cho biết, mùi rác bay về từ bãi rác Đa Phước nằm phía Đông Nam thành phố Hồ Chí Minh, nơi mỗi ngày đang có khoảng 6.000 tấn rác thải sinh hoạt được tiếp nhận và xử lý chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp.

Khu Liên hợp xử lý rác Đa Phước nằm tại xã Đa Phước, huyện Bình Chánh, cách chung cư Hoàng Anh Thanh Bình khoảng 7km. Việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải từ khắp nơi trong thành phố về khu liên hợp này do Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) thực hiện theo hợp đồng có thời hạn 50 năm, ký với cơ quan chức năng của thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2007. Hằng ngày, có khoảng 500 xe chở rác về đây và được phun hóa chất khử mùi rồi phủ bạt để rác tự hoại. Tuy nhiên, mỗi khi công nhân dỡ bạt phun hóa chất, mùi rác lại thoát ra theo gió bao phủ cả một vùng rộng lớn.

Ở phía Tây Bắc thành phố Hồ Chí Minh, người dân xã Thái Mỹ, huyện Củ Chi cũng “vật vã” với mùi rác thoát ra từ Khu Liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, nơi mỗi ngày đang xử lý (chủ yếu là chôn lấp) hàng nghìn tấn rác thải sinh hoạt. Bà Vũ Khánh Trúc, ngụ tại thôn Mỹ Khánh A, xã Thái Mỹ, nói: “Mùi rác nồng nặc, nước rỉ từ rác chảy ra khiến một số con kênh đen ngòm. Các nhà máy đốt rác phát điện dự kiến xây tại huyện Củ Chi thì mãi chưa thấy đâu...”.

Sớm hóa giải những vướng mắc

Hiện mỗi năm, thành phố Hồ Chí Minh phải chi khoảng 3.400 tỷ đồng cho xử lý rác. Theo mục tiêu đặt ra tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XI Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh, đến năm 2025, tỷ lệ xử lý rác thải sinh hoạt bằng công nghệ mới hiện đại (đốt phát điện) và tái chế đạt ít nhất 80%, hướng tới đạt 100% vào năm 2030. Tuy nhiên, tính đến tháng 7-2022, các dự án phục vụ cho mục tiêu trên phần lớn đang chậm tiến độ vì nhiều lý do.

Trong buổi làm việc mới đây với đoàn khảo sát của Ban Đô thị HĐND thành phố Hồ Chí Minh, Phó Tổng Giám đốc VWS Huỳnh Thị Lan Phương cho biết, theo hợp đồng ký năm 2007, thành phố sẽ đầu tư vành đai cây xanh rộng 322ha ngăn cách bãi rác Đa Phước với khu dân cư, nhưng đến nay chưa thực hiện. Cũng theo bà Phương, năm 2010, VWS đã đầu tư xây dựng dây chuyền sản xuất phân compost từ rác, nhưng hiện chưa thể hoạt động. Nguyên nhân là Sở Tài nguyên và Môi trường chưa bàn giao nguyên liệu đầu vào là rác đã qua phân loại, nên doanh nghiệp chưa thể vận hành thiết bị.

Tại huyện Củ Chi, các doanh nghiệp đã ký hợp đồng với thành phố triển khai xây dựng 3 nhà máy đốt rác phát điện, công suất đốt 6.000 tấn rác/ngày (không cần phân loại), dự kiến hoạt động từ năm 2021. Đó là các dự án Nhà máy tích hợp xử lý chất thải rắn Vietstar; Nhà máy xử lý 2.000 tấn/ngày của Công ty cổ phần Đầu tư - Phát triển Tâm Sinh Nghĩa (đều nằm trong Khu Liên hợp xử lý rác Tây Bắc); Nhà máy đốt rác phát điện của Công ty cổ phần Môi trường Tasco Củ Chi ở xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi. Tuy nhiên đến nay, chưa có dự án nào hoàn thành. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu quy hoạch 1/500 nên doanh nghiệp chưa đủ căn cứ pháp lý để vay vốn, đầu tư triển khai dự án.

Nói về vấn đề này, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng cho biết, cơ quan chức năng sẽ tiếp tục phối hợp với doanh nghiệp giải quyết những vướng mắc trên. Một lý do đáng kể khác, đó là các nhà máy điện rác này cần được đưa vào quy hoạch điện quốc gia. Sắp tới, Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ hoàn tất Quy hoạch điện VIII, tạo điều kiện để thành phố giải quyết vướng mắc này. Dự báo lượng rác thải sinh hoạt của thành phố sẽ tăng 10% mỗi năm, cơ quan chức năng của thành phố Hồ Chí Minh cũng đang phối hợp với tỉnh Long An triển khai dự án Khu công nghệ Môi trường xanh Long An để góp phần giải quyết lượng rác trên.

“Thành phố Hồ Chí Minh quyết tâm thực hiện mục tiêu đến năm 2025, có 80% trạm xử lý rác tại thành phố phải chuyển đổi bằng công nghệ đốt phát điện và công nghệ xử lý bằng tái chế”, ông Nguyễn Toàn Thắng thông tin thêm.